8 Kendisi o Işık değildi, ancak Işık için tanıklık etmeye geldi.
9 Dünyaya gelen, her insanı aydınlatan gerçek Işık vardı. '
1,9 Mümkün olan başka tercümeler: “O (yani Söz) her insanı aydınlatan gerçek ışıktı. O dünyaya geldi.” ya da “O (yani Söz) dünyaya gelen her insanı aydınlatan gerçek ışıktır.” ya da “O (yani Söz) her insanı aydınlatan gerçek ışıktı, dünyaya gelen ışık.”
10 Tanrısal Söz dünyadaydı, dünya O'nun aracılığıyla oldu, ama dünya O'nu bilmedi. '
1,10 Dünya kavramı “evren” ya da “dünya” anlamına gelebildiği gibi “insanlığı” ya da Tanrı’yı reddedip Mesih ve havarilerini nefretle zulüm eden tüm insanları belirtebilir, Yuh 7,7;Yuh 15,18.19;Yuh 17,14. Bu son anlamda Yuh Yahudilikte yaygın olan bir karşılaştırma kullanır: Bir yandan şeytanın kuvvetine, Yuh 12,31;Yuh 14,30;Yuh 16,11;1Yuh 5,19, ve kötülüğe maruz kalan bu dünya, Yuh 8,23, diğer yandan ise belki “sonsuz yaşam” diye adlandırdığı, Yuh 12,25, gelecek olan dünya. Şu an için havariler bu dünyaya ait olmasalar dahi bu dünyada kalmalılar, Yuh 17,11.14d, bknz. ayrıca Va 6,15;Va 13,3.8;Va 14,3;Va 17,2.5.8 ve “dünya” kelimesinin olumsuz anlamına, bknz. ayrıca Rom 8,16+.
11 Kendi halkına geldi, ama kendi halkı O'nu kabul etmedi.
1,11 kendi halkına: aslında “kendininkilerine”, Yahudi halkıdır.
12 Kendisini kabul edenlerin tümüne --O'nun adına iman edenlere-- Tanrı'nın çocukları olma yetkisi verdi.
14 Tanrısal Söz beden oldu, kayra ve gerçekle dolu olarak aramızda yaşadı. O'nun yüceliğini Baba'dan gelen biricik Oğul'un yüceliği olarak gördük.
1,14 “Beden” kavramı insanın zayıf ve ölümlü özelliğini betimler, bknz. Yuh 3,6;Yuh 17,2;Yar 6,3;Mez 56,4;Yşa 40,6. Bu kavramın kullanılışı, bknz. Rom 7,5+, Yuh’nın sıkça konu ettiği “Oğul’un insanlığa gelişini” vurgular. Daha sonra inkarnatio (harfiyen “et olma”, “beden olma”) ya da yumuşatılmış bir şekilde “insan olmadan” bahsedilecek, bknz. 1Yuh 4,2;2Yuh 7, ve Pavlus’ta Rom 1,3;Gal 4,4;Flp 2,7;Kol 1,19.
1,14 aramızda yaşadı: Yunanca “eskenosen” fiili, “skene” (“çadır”) kelimesiyle bağlantılıdır. Eski Antlaşma’nın çadırı ya da tapınağında Tanrı’nın görünmeyen ve korku veren mevcudiyetinden, Çık 25,8+, bknz. Say 35,34, ve bilgeliğin Yahudi Yasa’sı aracılığıyla İsrail’deki ruhsal mevcudiyetinden sonra, Sir 24,7-22;Bar 3,35-44, Söz’ün insan olmasıyla Tanrı’nın insanlar arasında şahsi ve dokunulur mevcudiyeti gelir: O Yşa 7,14’ ün ilan ettiği gibi gerçekten İmmanuel’dir, “Tanrı bizimle”dir, Mat 1,23.
1,14 kayra ve gerçek: Sina Antlaşması’nda Tanrı’nın Musa’ya söylemiş olduğu “lütuf” (sevgi veya merhamet) ve sadıklık sözü buna denktir, Çık 34,6+, bknz. Hoş 2,14-20.
1,14 “Yücelik” Tanrı’nın mevcudiyetinin belirmesiydi, Çık 24,16+. Hiçbir canlının göremeyeceği “yüceliğin korkunç ışığı”, Çık 33,20+, zamanında bulutla örtülürken şimdi de beden almış Söz’ün insanlığında saklıdır. Buna rağmen İsa’nın şahsında ve eserlerinde ortaya çıkar: olağanüstü bilgeliğinde, Yuh 1,48+, ya da Tanrı’nın İsa’da bulunup O’nda etkin olduğunu gösteren simgesel mucizelerinde, Yuh 2,11+;Yuh 11,40, bknz. Çık 14,24-27;Çık 15,7;Çık 16,7d. Dirilişte ise tam anlamıyla belirlenecektir, Yuh 17,5+.
15 Yahya O'nun için tanıklık etti ve yüksek sesle açıkladı: "Sizlere, 'Benden sonra gelen benden üstündür; çünkü O benden önce vardı' dediğim işte budur.
19 Yahudi yetkililer "Sen kimsin?" diye sormaları için, Yeruşalim'den Yahya'ya kâhinlerle Levililer'i gönderdiler. Bunun üzerine Yahya tanıklıkta bulundu.
1,19 Yahudi yetkililer: Harfiyen “Yahudiler”. Genellikle Yuh’da bu ifade, İsa’ya düşmanca davranan sırf Yahudilerin dinsel otoritelerini kapsardı, bknz. Yuh 2,18;Yuh 5,10;Yuh 7,13;Yuh 9,22;Yuh 18,12;Yuh 19,38;Yuh 20,19. Sadece bazı yerlerde genelleyici bir şekilde tüm Yahudiler için kullanılır.
29 Yahya ertesi gün İsa'nın kendisine doğru geldiğini görerek şöyle dedi: "İşte dünyanın günahını kaldıran Tanrı Kuzusu!
1,29 Tanrı Kuzusu: Yuh’nın Mesih hakkındaki ana sembollerinden biri, bknz. Va 5,6.12 vs. Bununla insanların günahlarını taşıyıp kendisini “kefaret kurbanı” (“günah sunusu”), Lev 14, olarak sunan “Tanrı’nın Kulu” resmi, Yşa 53, ile İsrail’in kurtuluşunun simgesi olan “Fısıh kuzusu”, Çık 12,1+, bknz. Yuh 19,36, tek bir gerçekte birleştiriliyor, bknz. Haİş 8,31-35;1Ko 5,7;1Pe 1,18-20.
33 Bu kişinin kimliğini bilmiyordum. Ama suyla vaftiz etmek için beni gönderenin kendisi, 'Ruh'un kimin üzerine inip durduğunu görürsen, Kutsal Ruh'la vaftiz eden O'dur' dedi.
1,33 Kutsal Ruh’la vaftiz eden: Mesih’in, bknz. Yuh 1,1+, EA’ten beri duyurulan, bknz. Haİş 2,33+, en önemli görevini anlatır: İnsanlığı Kutsal Ruh’ta yenilemek. Ruh O’nun üzerinde olduğundan, Yşa 11,2;Yşa 42,1, Mesih dirilişinden sonra bu Ruh’u insanlara verebilecektir (Ruh’la vaftiz, bknz. Haİş 1,5+),Yuh 7,39;Yuh 16,7.8;Yuh 20,22;Haİş 2. “Bedende”, 1Yuh 4,2;2Yuh 7, ölümlü ve geçici bedende gelen, Yuh 1,14+, İsa gerçekten de ancak yükseltilip Baba’sına döndükten sonra yüceltilmiş bedeninde Tanrı’nın yaşam verici gücüne sahip olacaktır, o zaman Ruh bu bedenden bir kaynak gibi bütün dünyaya dökülecektir, Yuh 7,37-39;Yuh 19,34, bknz. Rom 5,5+, suyun simgeselliği hakkında bknz. Yuh 4,1+.
51 Ve ekledi: "Size doğrusunu söyleyeyim, göğün açıldığına ve Tanrı'nın meleklerinin insanoğlu üzerinde yükselip indiklerine tanık olacaksınız."
1,51 Yakup’un rüyasına gönderme, Yar 28,10-17. Yakup rüyasında, bulunduğu mekânı Tanrı’nın özel mevcudiyetinin mekânı olarak keşfettiği gibi, İsa’nın yandaşları da İsa’yı, Tanrı’nın saklı, fakat daha üstesi bulunmayan Tanrısal mevcudiyetinin mekânı olarak tanıyacaklar.
1 Üçüncü gün Galile'nin Kana Kenti'nde bir düğün vardı. İsa'nın annesi de oradaydı.
2,1 üçüncü gün: Filipus ve Natanael’le buluşmasından üç gün sonra. Görüldüğü gibi Yuh, inciline bütün bir haftanın aşağı yukarı her gününü anlatarak başlar. Bu hafta İsa’nın yüceliğinin belirlenmesiyle son bulur.
2,1 İsa’nın annesi: Meryem, İsa’nın yüceliğini belirlediği bu ilk mucizesinde, daha sonra ise haçın altında İsa’nın yanındadır, Yuh 19,25-27. Her iki olayda da birbirine benzeyen ayrıntılar bulunur.
2 İsa da öğrencileriyle birlikte düğüne çağrılmıştı.
3 Şarap tükenince İsa'nın annesi O'na, "Şarapları kalmadı" dedi.
4 İsa,"Buna karışmamalısın, anne!" diye yanıtladı, "Zamanım daha gelmedi."
2,4 Buna karışmamalısın, anne: Harfiyen “benle sen ne var?” “aramızda ne var?”: EA’te, Hak 11,12;2Sa 16,10;2Sa 19,22;1Kr 17,18 vs., ve YA’te, Mat 8,29;Mar 1,24;Mar 5,7;Luk 4,34;Luk 8,28, sıkça geçen bir soru. Bu soru yersiz müdahaleleri engellemek ve iletişimde bulunmayı reddetmek için kullanılır. Tam anlamı ancak kullanıldığı yere göre ortaya çıkar. İsa burada annesine “zamanım daha gelmedi” diye karşılık vererek kendi eylemlerinde ancak ve ancak Baba tarafından yönlendirildiğini vurgular.
2,4 anne: aslında “kadın”: Bir oğulun annesini “kadın” diye adlandırması şaşırtıcı olsa da, Yuh 19,26’ da tekrarlanır. Orada Yar 3,15.20’ ye yapılan bir atıf olarak önemi anlaşılır: Meryem yeni Havva’dır, “yaşayanların annesi”.
2,4 zamanım: İsa’nın “zamanı” Baba’nın sağına dönerek yüceltilme zamanıdır. İncil bu zamanın giderek daha yaklaştığını belirtir, Yuh 7,30;Yuh 8,20;Yuh 12,23.27;Yuh 13,1;Yuh 17,1. Bu zamanı Baba belirlediğinden gelişi hızlandırılamaz, ancak mucize bu zamanın simgesel duyuruluşudur.
5 Annesi hizmet edenlere, "Size ne derse yapın" dedi.
6 Orada Yahudiler'in dinsel paklanma gelenekleri için kullanılan taştan yapılmış altı su küpü duruyordu. Her biri yaklaşık yetmiş ile yüz litre su alırdı.
7 İsa hizmet edenlere, "Küpleri suyla doldurun" dedi. Küpleri ağzına dek doldurdular.
8 İsa, "Şimdi birazını alıp şölen başkanına götürün" dedi. Onlar da götürdüler.
9 Şölen başkanı şarap olmuş suyu tattığında bunun nereden geldiğini kestiremedi. Oysa suyu getiren hizmetçiler olup biteni biliyorlardı. Şölen başkanı güveyi çağırıp,
10 "Başkaları önce en iyi şarabı sunar" dedi, "Ancak çağrılılar bol bol içtikten sonra sıradan şarabı çıkarır. Ama sen en iyi şarabı şu ana dek sakladın."
2 Bu adam gece İsa'nın yanına gelip "Rabbi" dedi, "Senin Tanrı'dan gelen bir öğretmen olduğunu biliyoruz. Çünkü Tanrı kendisiyle olmadıkça, kimse senin yaptığın bu mucizeleri yapamaz."
3,3 yeniden: Bazı metinlerde “yukarıdan” diye geçer. Söz edilen “yukarı” ile “aşağı” tarafın zıtlığı, Yuh 8,23’ e göre Tanrı ile Tanrı düşmanı “dünyanın” zıtlığıdır, bknz. ayrıca Yuh 1,13.
3,3 Tanrı’nın Hükümranlığı: Sinoptik incillerde sıkça kullanılan bu kavram, Mat 4,17+, Yuh’da sırf burada ve a. 5’de geçer. Yuh’da Tanrı’nın Hükümdarlığı yerine “yaşam” ya da “sonsuz yaşam” kavramları kullanılır.
İsa Yahudiye’de. Vaftizci Yuhanna’nın Son Tanıklığı
22 Bundan sonra İsa'yla öğrencileri Yahudiye yöresine gittiler. Orada İsa onlarla kalıyor ve vaftiz ediyordu.
3,22 ve vaftiz ediyordu: Vaftizçi Yuhanna’nın vaftizine benzeyen bir vaftiz, Ruh’la vaftiz ancak Mesih’in dirilişi ve yüceltilmesinden sonra gerçekleşecek, bknz. Yuh 1,33+.
23 Yahya da Salim yakınında Aynun’da vaftiz ediyordu. Çünkü orada bol su vardı. Birçokları gelip vaftiz oluyordu.
3,23 Aynun’da: Bir geleneğe göre Aynun (anlamı: “su kaynakları”) Ürdün vadisinde Skitopolis’in birkaç kilometre güneyinde yer alıyordu. “Ayn Farah” da olabilir.
25 Yahya'nın öğrencileriyle bir Yahudi arasında dinsel paklanma töresi konusunda bir tartışma çıktı.
3,25 bir Yahudi: Bazı metinlerde “Yahudiler”.
3,25 paklanma: Muhtemelen vaftizden bahsediliyor.
26 Yahya'ya varıp, "Rabbi" dediler, "Bak, Ürdün'ün karşı yakasında seninle birlikte olan, kendisine ilişkin tanıklık ettiğin kişi vaftiz ediyor ve herkes O'na gidiyor!"
27 Yahya şöyle yanıtladı: "Eğer kendisine gökten verilmezse hiç kimse kendiliğinden bir şey alamaz.
34 Tanrının gönderdiği kişi Tanrı'nın sözlerini konuşur. Çünkü Tanrı Ruh'u ölçüsüz verir.
3,34 çünkü Tanrı Ruh’u ölçüsüz verir: Bazı metinlerde “çünkü Ruh’u ölçüsüz verir”: Cümlenin öznesi ya “Tanrı” ya da “Tanrı’nın gönderdiği kişi” olabilir.
35 "Baba Oğul'u sever. Her şeyi O'nun eline vermiştir.
5 Samiriye'nin Sihar denilen kasabasına geldi. Burası Yakup'un oğlu Yusuf’a verdiği toprağa yakındı.
4,5 Sihar: Ya eski Şekem (Aramice “Sikara”) ya da Abal dağının dibindeki Yakup’un kuyusundan bir kilometre uzaklığındaki bugünkü Askar köyü. Yar’da bu kuyudan bahsedilmez.
8 Öğrencileri kasabaya yiyecek almaya gitmişlerdi.
9 Samiriyeli kadın, "Sen Yahudi'sin, bense Samiriyeli bir kadınım" dedi, "Nasıl olur da benden içecek su istersin?" Çünkü Yahudiler'in Samiriyeliler'le hiç ilişkisi yoktu.
4,9 çünkü Yahudileri’in Samiriyeliler’le hiç ilişkisi yoktu: Bazı metinlerde eksiktir. Yahudiler Samiriyeliler’den nefret ederdi, Sir 50,25-26;Yuh 8,48;Luk 9,52-55, bknz. Mat 10,5;Luk 10,33;Luk 17,16. Onlara göre Samiriyeliler’in uyruğu belli bir dereceye kadar kendi Tanrılarına sadık kalmış beş putperest oymağın zorla bu topraklara yerleştirilmesine dayanır, 2Kr 17,24-41, bu kavimler a. 18’deki beş adam tarafından simgelenmiş olabilir.
10 İsa şöyle yanıtladı: "Eğer Tanrının armağanını ve sana, 'Bana su ver, içeyim' diyenin kim olduğunu bilseydin, sen O'ndan isteyecektin, O da sana yaşam suyunu verecekti."
13 İsa ona şöyle dedi: "Bu sudan içen herkes yeniden susayacaktır.
14 Oysa benim vereceğim sudan her kim içerse sonsuza dek susamayacaktır. Vereceğim su sonsuz yaşam sağlamak için onun iç varlığında kaynaklanan bir pınar olacaktır."
20 Bizim atalarımız şu dağda tapındılar, ama sizler tapınılması gereken yer Yeruşalim'dedir dersiniz."
4,20 şu dağda: Üzerinde Samiriyeliler tarafından Yeruşalim tapınağına rakip bir tapınak inşaat edilen Gerizzim dağı. Gerizzim’deki Yahve tapınağı İ.Ö 129 yılında Hirkanus tarafından yıkıldı.
21 İsa, "Bana inan, ey kadın" dedi, "Zaman geliyor. O zaman Baba'ya ne bu dağda, ne de Yeruşalim'de tapınacaksınız.
22 Siz bilmediğinize tapınıyorsunuz; bizse bildiğimize tapınıyoruz. Çünkü kurtuluş Yahudiler'den gelir.
4,22 İsa ile Yahudi karşıtları arasındaki tartışmanın Yuh’daki çerçevesi burada belli olur: İncilci kendi Hristiyan cemaatleri ile Yahudi grupları arasındaki karşıtlığı buraya yansıtır. Söylenmek istenen Yahudiliğin reddedilişi değil, fakat tüm uluslardan Mesih’e iman edenlerin Tanrı tarafından Yahudiler’e verilen vaatlere paydaş olacağıdır.
23 Ama gerçekten tapınanların Baba'ya ruhta ve gerçekte tapınacakları saat geliyor ve işte o saat şimdidir. Çünkü Baba kendisine böyle tapınanları arıyor.
4,23 İsa’nın yükseltilişi sonrası imanlılara yardımcı olarak verilecek ve gerçeği getiren, Yuh 1,17, hatta gerçeğin kendisi olan, Yuh 14,6, İsa’yı tanıttıracak Ruh, Yuh 14,16.17.26, Tanrı’nın gerçek içerisinde tapınılmasını mümkün kılar.
27 Bu sırada İsa'nın öğrencileri geldiler. O'nun bir kadınla konuşmasına şaştılar. Buna karşın hiçbiri kadına, "Sen ne arıyorsun?" ya da İsa'ya, "Neden bu kadınla konuşuyorsun?" diye sormadı.
28 Kadın su testisini bıraktı, kasabaya gidip halka dedi ki,
29 "Gelin, tüm yaptıklarımı bana söyleyen adamı görün. Acaba Mesih bu mu?'
30 Halk kasabadan çıkmış, İsa'ya geliyordu.
31 Bu arada öğrencileri O'na, "Rabbi, bir şey ye!" diyorlardı.
32 Ama İsa, "Sizin bilmediğiniz bir yiyeceğim var" dedi.
33 Öğrenciler birbirlerine, "Acaba biri O'na yiyecek mi getirdi?" diye sordular.
34 İsa, "Benim yiyeceğim, beni gönderenin isteğini yapmak ve işini tamamlamaktır" dedi,
35 "Sizler ürünün biçilmesine daha dört ay var demiyor musunuz? Ben de size diyorum ki, gözlerinizi kaldırın da ürünü biçilmeye hazır, ağarmış tarlalara bakın.
4,35 ürünün biçilmesine: Hasılat resmi hem EA’te, hem YA’te eskatolojik anlam taşır, bknz. Yoe 3,13;Yşa 27,12;Mat 13,30.39-42;Va 14,15d. Yargının ve kurtuluşun tamamlanmasının simgesidir. İsa ile her ikisi de başlar. O’na yaklaşan Samiriyeliler, a. 30, bu hasılatın ilk ürünleridir, İsa’nın hasılatını gelecekte devam ettirecek müjdelemenin ümit verici işaretlerdir, a. 38.
38 Sizi emek vermediğiniz ekini biçmeye gönderdim. Başkaları emek verdiler, sizse onların emeğine kondunuz."
4,38 Burada bakış açısı gelecekte yapılacak olan misyonu da içine alır.
39 "Tüm yaptıklarımı bana söyledi" diye tanıklık eden kadının sözü üzerine, o kasabadaki Samiriyeliler’in birçoğu İsa'ya iman ettiler.
40 O'na geldiklerinde de yanlarında kalması için yalvardılar. O da iki gün orada kaldı.
41 İsa'nın sözü üzerine daha birçok kişi iman etti.
42 Kadına da, "Bundan böyle iman etmemiz senin söylemenle değil" dediler, "Biz kendimiz O'nu duyduk ve gerçekten dünyanın kurtarıcısı olduğunu biliyoruz."
4,42 dünyanın kurtarıcısı: Artık sırf İsrail’in kralı değil, Yuh 1,49. Yuh’nın yazılarının kendisine özgün özelliklerinden biri de evrenselliktir, bknz. Yuh 1,29;Yuh 3,16;Yuh 11,52;1Yuh 2,2. Buna rağmen kurtuluş Yahudiler’den gelir, Yuh 4,22.
45 Bu kez Galile'ye geldiğinde Galileliler O'nu candan kabul ettiler. Çünkü onlar da Fısıh Bayramı'na katılmışlar ve bayram süresince Yeruşalim'de yaptığı işlerin tümünü görmüşlerdi.
1 Bu olaylardan sonra Yahudiler'in bir bayramı geldi. İsa Yeruşalim'e çıktı.
5,1 bir bayramı: Bazı metinlerde “bu bayram” diye geçer. Belki Yahudilerin Pentekost bayramı.
2 Yeruşalim'de Koyun Kapısı yanında --İbranice'de Beytesda adını taşıyan-- beş eyvanlı bir havuz vardı.
5,2 Beytesda: “Merhamet evi” anlamında. Beşinci avlu dikdörtgen şeklindeki alanı iki gölete ayırırdı, bu göletlerde tapınakta kullanılacak olan su muhafaza edilirdi. Bu geniş çifte gölet alanın (yaklaşık 90 metre uzunluğunda, 50-65 metre genişliğinde) dışında putperest bir şifa bulma tapınağıyla bağlantılı olan daha küçük su havuzları da bulunuyordu.
3 Bu eyvanlarda kör, topal, eli ayağı tutmayan büyük bir hasta kalabalığı yatardı. (Suyun çalkalanmasını beklerlerdi.
5,3b-4 Bazı metinler eksiktir. Çalkalanmanın nedeni ne olursa olsun (belki aralıklı olarak su veren bir kaynak akıntısı), İsa bu ortamı kullanarak kendisini gerçek şifa verici olarak gösterir, bedenin ve ruhun yaşamını veren ve yeniden kurandır, a. 14; Yuh 3,15+, bknz. Bil 16,6-13.
4 Çünkü zaman zaman bir melek havuzun içine inerek suyu çalkalardı. Su çalkalandıktan sonra içine ilk dalan kimse, tutulduğu hastalıktan kurtulurdu.)
5 Orada otuz sekiz yıldan beri hastalık çeken bir adam vardı.
11 Adam, "Beni iyi edenin kendisi, 'Döşeğini kaldır ve yürü!' dedi" diye yanıtladı.
12 Bu kez, "Kim sana, döşeğini kaldır ve yürü dedi?" diye sordular.
13 Ancak iyi edilen adam O'nun kim olduğundan habersizdi; çünkü orada çok insan toplanmış, İsa da gitmişti.
14 Bundan sonra İsa onu tapınakta bulup, "Bak, iyi oldun" dedi, "Artık günah işleme ki, başına daha kötü bir şey gelmesin."
5,14 İsa bu hastalığın günahın bir sonucu olduğunu öne sürmüyor, bknz. Yuh 9,2d. Hastaya söylemek istediği, “İyileştirildin, artık tövbe et”, bknz. Mat 9,2-8. Bunu unutacağı takdirde de geçmişteki hastalığından daha büyük beterlikler yaşayacaktır. Böylece mucize, ruhsal bir dirilişin simgesidir, a. 24.
17 İsa onları şöyle yanıtladı: "Babam şu ana dek çalışmasını sürdürüyor, ben de çalışıyorum."
5,17 Tanrı’nın yaratılıştan sonraki istirahati (bu istirahatin simgesi Şabat günüdür, Yar 2,2d) ile dünyayı yönlendirmek üzere sürekli çalışmasını birbirleriyle bağdaştırmak Yahudi düşüncesinde bir sorun oluşturuyordu. Bu nedenle sona eren “Yaratıcının çalışması” ile hiç son bulmayan “Yargıcın çalışması” ayırt edilirdi. İsa kendi çalışmasını ile en yüksek yargıcın çalışmasını eşit tutar, Yahudiler’in kızgınlığı ve İsa’nın kendi yetkisini açıklamaya çalıştığı konuşmasının nedeni de bundan kaynaklanır, bknz. Luk 6,5;Mat 12,1-8 vs.
18 İşte bu yüzden Yahudi yetkililer O'nu öldürmek için çabalarını artırdılar. Çünkü yalnız Şabat'ı bozmakla kalmamış, "Tanrı Babam'dır" diyerek kendisini Tanrı'yla bir tutmuştu.
19 İsa onları şöyle yanıtladı: "Size doğrusunu söyleyeyim, Oğul kendiliğinden hiçbir şey yapamaz. Ancak Baba'nın yaptıklarını görerek onları yapar. Ve baba ne yaparsa, Oğul da O'nun gibi yapar.
5,19d Burada başlayan konuşma iki konu kapsar: 1.) Baba Oğul’a yaşam verme yetkisini verdi, a. 19-30; 2.) Baba Oğul için tanıklık etti: a.) Vaftizçi Yuhanna aracılığıyla, b.) O’nda gerçekleştirdiği işler sayesinde, c.) Yazılar sayesinde (Musa), a. 31-47.
22 Baba kimseyi kendisi yargılamaz. Tüm yargılama yetkisini Oğul'a vermiştir.
5,22 Yaşam ve ölüm üzerine güç de yüksek yargıç kuvvetinin bir belirtisidir.
5,22 Yargı Yahudi düşüncesinde Tanrı’nın otoritesini gösteren en güçlü eylemlerinden biridir. Yargı kuvvetinin İsa’ya teslim edilmesiyle, Yuh 5,26-30;Yuh 12,48, bknz. Mat 25,31-46;Haİş 17,31;Rom 2,6+;2Ti 4,1, Oğul’un benzeri bulunmayan otoritesi vurgulanır. Yargı Oğul’un gelişiyle başlayan davanın sonucunu belirleyecektir, Yuh 3,11+. İnsanlar İsa’ya iman edip etmediklerine göre, Yuh 3,18-21;Yuh 16,8-11, yargılanacaklar, Yuh 3,12+. O, O’nu reddetmeyen herkesin kurtarıcısıdır, Yuh 3,18;Yuh 8,15;Yuh 12,47. Yargı hakkındaki metinlerinde Yuh’da iki değişik çizgi görülebilir: Bunlardan biri zamanların sonundaki yargıdan (gelecekteki eskatoloji), diğeri ise şimdiden gerçekleşen yargıdan (şimdiden mevcut eskatoloji) bahseder.
24 "Size doğrusunu söyleyeyim: Benim sözümü dinleyenin ve beni gönderene iman edenin sonsuz yaşamı vardır. O yargılanmayacaktır; ölümden yaşama geçmiştir.
30 "Ben kendi kendime hiçbir şey yapamam; işittiğim gibi yargılarım. Benim yargılayışım doğrudur. Çünkü kendi isteğimi değil, beni gönderenin isteğini ararım.
35 Yahya yanan ve aydınlık veren bir ışıktı. Siz de onun ışığında bir süre sevinç bulmak istediniz.
36 Ama ben Yahya'nın tanıklığından daha üstün tanıklığa sahibim. Çünkü Baba'nın tamamlamam için bana verdiği işler --yapmakta olduğum bu işler-- beni Baba'nın gönderdiğine tanıklık ediyor.
1 Bu olaylardan sonra, İsa Taberiye diye tanınan Galile Denizi'nin karşı yakasına gitti.
2 Büyük bir kalabalık O'nu izliyordu; çünkü hastalar üzerinde gösterdiği mucizeleri görmüşlerdi.
3 İsa dağ yamacına çıkıp orada öğrencileriyle birlikte oturdu.
4 Yahudiler'in Fısıh Bayramı yakındı.
6,4 İsa’nın verdiği ekmek yeni Fısıh olacaktır.
5 İsa gözlerini kaldırdığında büyük bir kalabalığın kendisine doğru geldiğini gördü. Filipus'a, "Bunların yemesi için nereden ekmek alalım?" diye sordu.
16 Akşam olunca İsa'nın öğrencileri aşağıya, denize indiler.
17 Bir tekneye binip karşı kıyıdaki Kafernahum'a doğru yol almaya başladılar. Karanlık basmıştı. İsa daha yanlarına gelmemişti.
18 Deniz esen güçlü rüzgarın etkisiyle kabarıyordu.
19 Bu durumda yaklaşık üç dört mil kürek çektikten sonra, İsa'nın deniz üstünde yü-rüyerek tekneye yaklaştığını gördüler. Korkuya kapıldılar.
20 İsa,''Korkmayın, benim.'' Ded.
6,20 korkmayın: Bazı metinlerde eksik.
21 Bunun üzerine, O'nu tekneye almak istediler. Tekne hemen gidecekleri kıyıya ulaştı.
Kafernahum’un Sinagogunda Konuşma
22 Ertesi gün, denizin öbür kıyısında duran halk, orada İsa'nın öğrencilerinin bindiği tek bir tekneden başka tekne bulunmadığını gördü. İsa'nın öğrencileriyle birlikte o tekneye binmediğini, öğrencilerin yalnız gittiğini anladılar.
6,22-66 Bazı yorumculara göre Efkaristiya hakkında bir konuşma ( Yuh 6,51-58, İsa bedeni ve kanıyla gerçek besindir, bknz. Yuh 6,51+) burada şöyle bir çerçeveye yerleştirildi: Man ekmeğine benzer bir belirti isteyen Yahudiler’e, a. 30-31, bknz. Yuh 1,21+, İsa cevap verir: İnsanlar’a ilettiğim Baba’nın öğretisi ile, bknz. Yuh 3,11+, iman sayesinde kabul edilebilen gerçek ekmeğim, a. 32d. Yahudiler, Petrus ve havariler hariç (a. 67-71), bunu anlayamazlar, a. 60-66. Bu konu hakkında bknz. Yas 8,3;Özd 8,22-24;Özd 9,1-6;Sir 24,3;Sir 24,17-21;Luk 11,29-32.
23 Öte yandan, Taberiye'den gelen tekneler Rab teşekkür sunduktan sonra halkın yemek yediği yerin yakınına varmıştı.
6,23 Rab teşekkür sunduktan sonra: Bazı metinlerde eksiktir.
24 Halk ne İsa'nın, ne de öğrencilerin orada olmadığını görünce, teknelere binip İsa'yı aramak için Kafernahum'a gitti.
25 İsa'yı denizin karşı kıyısında bulunca, "Rabbi" dediler, "Buraya ne zaman geldin?"
26 İsa, "Size doğrusunu söyleyeyim: Beni mucizeler gördüğünüz için değil, ekmeklerden yiyerek doyduğunuz için arıyorsunuz" diye yanıtladı,
27 "Gelip geçici yiyecek için değil, sonsuz yaşam boyunca kalıcı yiyecek için çalışın. Bunu size İnsanoğlu verecektir. Baba Tanrı O'na mührünü basmıştır."
28 "Tanrı tarafından onaylanan işleri yerine getirmek için ne yapmamız gerekir?" diye sordular.
29 İsa, "Tanrı tarafından onaylanan iş O'nun gönderdiği kişiye iman etmenizdir" diye karşılık verdi.
6,29 Tanrı’nın onayladığı iş: Bazı metinlerde “Tanrı’nın işi budur: O’nun gönderdiğine iman etmeniz”: İsa Yahudiler’in işleri karşısına Tanrı’nın gönderdiğine iman etmeyi koyar.
35 İsa, "yaşam ekmeği Ben'im" dedi, "bana gelen acıkmayacaktır. Bana iman eden hiçbir zaman susamayacaktır.
6,35 “Ben’im” ifadesi (Yunanca “ego eimi”) Musa’ya açıklanan Tanrı ismini hatırlatır, Çık 3,14, bknz. Yuh 8,24+. Burada ve başka ayetlerde bu ifade ile bir benzetme eylemi ya da konuşması başlatılır. İsa burada kendisini gerçek yaşam ekmeği olarak adlandırır. Man ekmeği ve önceki gün çoğaltılan ekmek de bu gerçek ekmeğin ön resmidir, bknz. Yuh 6,41.48.51;Yuh 8,12;Yuh 10,7-11;Yuh 11,25;Yuh 15,1.
47 Size doğrusunu söyleyeyim: İman edenin sonsuz yaşamı vardır.
48 Yaşam ekmeği Ben'im.
49 Atalarınız çölde man yediler ama öldüler.
50 Oysa gökten inen ekmek budur; öyle ki, isteyen ondan yesin ve ölmesin.
51 Gökten inen diri ekmek Ben'im. Bu ekmekten yiyen sonsuza dek yaşayacaktır. Dünyanın yaşamı için vereceğim ekmek öz bedenimdir."
6,51 dünyanın yaşamı için vereceğim ekmek öz bedenimdir: Bu ifade 1Ko 11,24: “bu sizler için verilen bedenimdir”i hatırlatır, bknz. Luk 22,19. Kendi ıstıraplarına bir göndermedir.
6,51 İsa gerçek ekmektir. Hem Tanrı’nın sözü, a. 32p, hem de bedeni ve kanı sayesinde dünyanın yaşamı için sunulan kurban olarak, a. 51-58, bknz. Yuh 6,22+. “Beden” kelimesi Efkaristiya ve “insan olma” arasındaki bağlantıyı hatırlatır: insan beden almış Söz ile besleniyor, Yuh 1,14.
54 Bedenimi yiyip kanımı içenin sonsuz yaşamı vardır. Son gün onu ben dirilteceğim.
55 Çünkü bedenim gerçek yiyecek, kanım da gerçek içecektir.
56 Bedenimi yiyip kanımı içen bende kalır, ben de onda kalırım.
6,56 “Bendedir” ve “bende kalmak” değişik kullanım imkânlarıyla Yuh’nın kullandığı dilin özelliklerinden biridir. Burada vurgulanan içsel mevcudiyet, bahsedilen gerçeğe ya da kişilere bağlıdır. Bunlardan biri diğerinden her zaman üstündür, özellikle bunlardan biri Tanrı’nın şahsiyetlerinden biriyse. İlişki buradaki gibi karşılıklı ise buna özen gösterilmeli, Yuh 10,38;Yuh 14,10.20;Yuh 15,4-7;Yuh 17,21-23.26;1Yuh 2,24;1Yuh 3,24;1Yuh 4,12-16.
63 Yaşam sağlayan Ruh'tur. Beden hiçbir şeye yaramaz. Size söylediğim sözler Ruh-tur, Yaşam'dır.
6,63 İsa’nın göksel ekmek üzerindeki sözleri Tanrısal bir gerçek açıklarlar. İnsan için yaşam kaynağı olan bu gerçeği anlayabilme gücü sırf Ruh tarafından verilebilir, bknz. Yuh 1,33+;Yuh 14,26+.
64 Ama aranızda iman etmeyen bazı kişiler var." Çünkü İsa iman etmeyenlerin de, kendisini ele verecek olanın da kim olduğunu başlangıçtan beri biliyordu.
69 Biz de iman ettik ve biliyoruz ki Tanrının Kutsalı sensin."
6,69 Tanrı’nın Kutsalı: Yani Tanrı tarafından seçilen ve gönderilen, eşsiz bir şekilde kutsanmış ve O’nunla bağlı olan Mesih, bknz. Yuh 10,36;Yuh 17,19;Mar 1,24+. Bazı metinlerde “Tanrı’nın Oğlu Mesih” ya da “Yaşayan Tanrı’nın Oğlu” diye geçer, bknz. Mat 16,16.
70 İsa, "Siz On İkiler'i ben seçmedim mi?" diye yanıtladı, "Üstelik içinizden biri iblisin tekidir."
4. Çardak Bayramı (Büyük Mesihsel Vahiy. Büyük Reddediliş)
İsa Bayram İçin Yeruşalim’e Gidiyor ve Öğretiyor
1 Bu olaylardan sonra İsa Galile'de dolaşmaya başladı. Yahudiye'de dolaşmak istemiyordu. Çünkü Yahudi yetkililer O'nu öldürmek için fırsat kolluyorlardı.
8 Siz bu bayrama katılın. Ben şimdilik katılmayacağım; çünkü zamanım daha gelmedi."
9 Bunları söyleyip Galile'de kaldı.
10 Ne var ki, kardeşleri bayrama katılınca O da katıldı. Ancak bunu açıkça değil, gizlice yaptı.
11 Bu arada Yahudi yetkililer kendisini bayram yerinde arıyor, "O nerede?" diye soru-yorlardı.
12 Halk arasında O'na ilişkin bir sürü çelişkili fısıltı dolaşıyordu. Bazıları, "İyi adamdır" diyordu. Başkaları ise, "Hayır, halkı kandırıyor" diyorlardı.
14 Bayram yarılanınca, İsa tapınağa çıkıp öğretmeye başladı.
7,14-52 Bu bölüm farklı parçalardan birleştirildi, ancak temaları aynıdır: İsa’nın uyruğu konusundaki çift anlamlılık: 1.) İnsansal uyruğu Tanrısal uyruğunu örter: Rabbi’lerde eğitim görmemiş olduğuna göre bilgisi nereden geliyor ki? (a. 14-18). Uyruğu biliniyor, buna göre Mesih olması imkânsızdır, a. 25-30. 2.) Nasıra’da doğduğu zannediliyor, buna göre Mesih olması imkansız, a. 40-52. İsa’nın “gidişi” konusu, a. 33-36, bknz. Yuh 8,21-23, Tanrısal uyruğunun teması ile birleşir: Mesih insan olarak her zaman (tanrısallığı nedeniyle bknz. a. 29 ve 34) bulunmuş olduğu yere döner. Metnin çerçevesinin dışında duran 19-24 ayetleri ise Yuh 5,1-16’ yı sonlandırır.
23 Madem Musa'nın Kutsal Yasa'sı bozulmasın diye Şabat Günü adam sünnet ediyorsunuz, Şabat Günü bir adamı tümden iyi ettim diye bana niçin kızıyorsunuz?
7,23 İsa fikirlerini Rabbiler’in şeklinde açıklar: Sünnet özel bir organın iyileştirilmesi olarak görülüyordu. Şabat Günü bir öğenin iyileştirilmesine (yani sünnete) müsaade ediliyorsa, o zaman insanı tamamıyla iyileştirilmesine daha da kolay müsaade edilmeli.
24 Görünüşe göre yargılamayın. Yargınız adil olsun."
25 Yeruşalimliler'den bazıları, "Öldürmeye fırsat kolladıkları kişi bu değil mi?" dediler,
26 "İşte açıkça konuşuyor, kimse de bir şey demiyor. Yoksa başkanlar O'nun Mesih olduğunu gerçekten biliyorlar mı?
27 Ama biz bu adamın nereden geldiğini biliriz. Oysa Mesih geldiğinde kimse O'nun nereden geldiğini bilmeyecek."
7,27 Mesih’in Beytlehem’de doğacağı biliniyordu, a. 42, Mat 2,5d, fakat yaygın bir inanca göre gelişinin gününe kadar bilinmeyen bir yerde (bazılarına göre gökte) saklı kalması gerekiyordu, bknz. Mat 24,26. Birlikte konuştuğu insanlar farkında değilse de İsa göksel uyruğuyla bu inanca uymaktadır.
28 İsa tapınakta öğretirken yüksek sesle şunları söyledi: "Beni de, nereden geldiğimi de biliyorsunuz. Ben kendiliğimden gelmedim. Ama beni gönderen gerçektir. Ne var ki, O'nu tanımıyorsunuz.
7,28 Ama beni gönderen gerçektir: Yani gerçek olan Tanrı, bknz. Yuh 17,3;1Yuh 5,20, beni gerçekten gönderiyor.
32 Ferisiler halkın İsa'ya ilişkin çelişki dolu fısıltılarını duydular. Bunun üzerine, başkâhinlerle Ferisiler O'nu tutuklamak üzere görevliler gönderdiler.
33 İsa, "Kısa bir süre daha sizlerle beraberim" dedi, "Sonra beni gönderene gideceğim.
34 Beni arayacaksınız ama bulamayacaksınız. Çünkü bulunduğum yere siz gelemezsiniz."
7,34 Tanrı’nın kendisi gibi İsa da “bulma fırsatı varken”, Yşa 55,6, aranmalıdır. Bu ayette içerilen tehdit bir taraftan geçmişe yönelik olarak yorumlanabilir: İsa karşıtları, İsa’yı reddetmekle kurtuluşu geri getirilemez bir şekilde kaybettiler. Öbür taraftan incilcinin dönemi için de uyarı niteliği taşır: Hristiyan cemaatlerine karşıt olanlar düşmanca davranışlarını devam ettirdikleri sürece onlar da kurtuluşu kaybedecekler, Yuh 8,21.24. İncilin yazıldığı dönemde, Yuh 10,16+;Yuh 12,20-21;Yuh 12,35+;Yuh 19,37+’ da hafifçe belirtilen çoktan gerçekleşmeye başladı: Her ulustan insanlar Mesih’e iman edip kurtuluşu bulacaklar.
37 Bayramın sonuncu ve en önemli günü İsa ayakta durup yüksek sesle şunları söyledi: "Kim susarsa bana gelsin ve içsin.
7,37 sonuncu gün: Yedinci ya da sekizinci gün. Bayram’ın son gününde.
7,37 bana: Bazı metinlerde eksik. Bilgeliğin yapmış olduğu gibi İsa da insanları kendisine çağırır, bknz. Yuh 6,35+.
7,37-38 Kim susarsa bana gelsin ve içsin. Kutsal Yazı’da belirtildiği gibi, bana iman eden kişinin içinden ...: “Kim susarsa bana gelsin ve bana iman eden içsin. Kutsal Yazı’da belirtildiği gibi: İçinden ...” tercümesi daha olasıdır, “içinden” ifadesi de en eski zamanlardan beri savunulan bir yoruma göre “İsa’nın içinden” diye anlaşılmalı. “Yaşam veren ırmaklar” vaadi Yahudilerin Sukkot Bayramı’nın litürjisine bağlıdır: Bu litürji yağmur için dualar, su mucizesi hatırlatan kutlamalar, Çık 17,1-7, bknz. 1Ko 10,4, ve Siyon’u yenileyecek su kaynağı duyuran peygamberlerin okumalarını, Zek 14,8;Hez 47,1d, bknz. Yuh 4,1+, kapsardı.
41 Bazısı, "Bu Mesih'tir" diyordu. Kimisi de, "bu ne iştir! Mesih Galile’den gelir mi hiç?" diyordu,
42 "Kutsal Yazı, Mesih Davut'un soyundan olacak ve Davut'un kasabası Beytlehem’den gelecek demiyor mu?"
7,42 Görüldüğü gibi İsa’nın Beytlehem’de doğduğu çok da bilinmiyordu. İncilci İsa karşıtlarının bu düşüncelerini düzeltmeye çalışmaz, asıl amacı onların İsa’nın yukardan geldiğini, Yuh 8,19.23, bilmediklerini vurgulamaktır.
7,53-8,11 Şekli bakımından Sinoptik incillerin özelliklerini taşıyan bu bölüm en eski metinlerde (el yazılar, tercümeleri ve Kilise Babaları’nda) eksiktir, bazen de konumu farklıdır ve aslında Yuh incilinde yer almazdı. Luk’nın geleneklerine yakındır, bknz. Luk 21,38+. Yine de kanon bakımından geçerliliği, Ruh tarafından esinlenmiş olma özelliği ile tarihsel değeri tartışılmazdır.
8 Yeniden yere eğilip parmağıyla toprağa yazmaya başladı.
9 Bunu işitince, yaşlılarından başlayarak, teker teker sonuncusuna varıncaya dek çekilip gittiler. İsa tek başına kaldı. Kadın da orta yerde duruyordu.
10 İsa doğrulup ona, "Ey kadın, seni yargılayanlar nerede?" dedi, "Kimse seni suçlu çıkarmadı mı?"
11 Kadın, "Hiç kimse, ya Rab!" deyince İsa, "ben de seni yargılamıyorum" dedi, "Git ve bundan böyle günah işleme."
12 Bunun ardından, İsa yine Ferisiler'le konuştu. "Ben dünyanın Işığıyım" dedi, "Ardımdan gelen yaşam ışığına kavuşur, hiçbir zaman karanlıkta yürümez."
13 Ferisiler, "Sen kendine tanıklık ediyorsun" dediler, "Tanıklığın doğru değil."
14 İsa şöyle yanıtladı: "Ben kendime tanıklık etsem bile, tanıklığım gerçektir. Çünkü nereden geldiğimi ve nereye gittiğimi biliyorum. Oysa siz nereden geldiğimi de, nereye gittiğimi de bilmiyorsunuz.
8,14 Oğul kendisi için geçerli bir tanıktır, çünkü sırf O kendi özünün tanrısal sırını tanır, bknz. Mat 11,27p.
15 Siz insan gözüyle yargı yürütüyorsunuz. Ben hiç kimseyi yargılamam.
8,15 siz insan gözüyle yargı yürütüyorsunuz: Harfiyen “siz bedene göre yargılıyorsunuz”: Yahudiler İsa’yı görünüşüne göre yargılarlar, buna göre de olağan bir insandır. “Bedende Tanrı’nın Oğlu’nun şanının parıldadığını görmüyorlar” (Aziz Avgustinus).
8,15 yargılamam: Semitik dil kullanımında “mahkûm etmek” anlamında.
19 Bunun üzerine, "Baban nerede?" diye sordular. İsa, "Siz ne beni tanırsınız, ne de Babam'ı" diye yanıtladı, "Beni tanımış olsaydınız, Babam'ı da tanırdınız."
21 İsa onlara yine, "Ben gidiyorum" dedi, "Beni arayacaksınız ve günahınız içinde öleceksiniz. Benim gittiğim yere siz gelemezsiniz."
8,21 günahınız içinde öleceksiniz: İsa’yı reddetmekle Yahudiler ümitsiz bir şekilde kaybolurlar. Gerçeğe karşı günah işlerler, a. 40.45d. Kutsal Ruh’a karşı günahın Yuh’daki ifadesidir, Mat 12,31p; bknz. Yuh 7,34+.
24 Bu nedenle size, 'Günahlarınız içinde öleceksiniz' dedim. Eğer benim, 'O Kişi'yim' dediğime iman etmezseniz günahlarınız içinde öleceksiniz."
8,24 benim ‘O Kişi’yim’ dediğime iman etmezseniz: “benim O olduğumu iman etmezseniz“: Tercümede ifade edilmesi zor olsa da, Musa’ya açıklanan Tanrı’nın ismine atıftır, Çık 3,14+, ve İsrail’in Tanrısı’nın tek ve gerçek Tanrı olduğunu ifade eder, Yas 32,39. İsa bu ismi kullanarak kendisini tek ve biricik kurtarıcı olarak gösterir, ki İsrail’in tüm inancı ve ümidi bu kurtarıcıya yönelikti, bknz. Yuh 8,28.58;Yuh 13,19, ayrıca Yuh 6,35;Yuh 18,5.8.
25 Bu kez, "Sen kimsin?" diye sordular. İsa şöyle dedi: "Başlangıçtan bu yana size ne dedimse O'yum.
8,25 Başlangıçtan bu yana size ne dedimse O’yum: Orijinalinde zor anlaşılan bir cümle, bazı metinler bunun yerine “Neden hala sizinle konuşuyorum ki?” diye yazar.
26 Sizin için söyleyecek ve yargı yürütecek çok sözüm var. Ama beni gönderen gerçektir ve ben O'ndan duyduklarımı dünyaya bildiriyorum."
28 Bunun üzerine İsa şöyle dedi: "Siz İnsanoğlu'nu yerden yukarı kaldırınca, benim O Kişi olduğumu ve kendiliğimden hiçbir şey yapmadığımı, ancak Baba'nın bana öğ-rettiklerini bildirdiğimi anlayacaksınız.
8,28 benim O Kişi olduğumu: “Benim O olduğumu” ya da “benim Yahve olduğumu anlayacaksınız” cümlesi EA’te Tanrı’nın kuvvetini ifade eder, bknz. Yuh 8,24+, ya da Yahve’nin dikkat çekici bir müdahalesini duyurur, bknz. Çık 10,2;Hez 6,7.10.13d vs.; Yşa 43,10 (Yuh’ya çok yakın bir ayet). Burada haçtaki yükseltilişi sayesinde İsa’nın yücelmesi duyurulur, Yuh 12,32+. Bu yükseltiliş Yahudiler’in sorusunu cevaplayacaktır, a. 25, imansızlıklarının mahkûm edilişiyle, bknz. Yuh 19,37;Va 1,7;Mat 26,64p;1Ko 2,8.
33 Kimileri, "Ama biz İbrahim'in soyuyuz" diye karşılık verdiler, "Hiçbir zaman, hiç kimseye köle olmadık. Sen nasıl olur da, 'Özgür olacaksınız' diyorsun?"
34 İsa şöyle yanıtladı: "Size doğrusunu söyleyeyim, günah işleyen herkes günahın kölesidir.
8,34 günahın kölesidir: Bazı metinlerde sırf “köledir”
39 "Babamız İbrahim'dir" diye yanıtladılar. İsa, "İbrahim'in çocukları olsaydınız, İbrahim'in yaptıklarını yapardınız" dedi,
8,39 İbrahim’in çocukları olsaydınız: Yahudiler iman etmediklerinden dolayı artık İbrahim’in oğulları (İshak) değiller, sırf İbrahim’in soyundanlar (köle kadının kovulan İsmail’i, bknz. a. 34-35). Bu tartışma hakkında bknz. Gal 4,30d. İsa’ya iman etmediklerinden artık Tanrı’nın çocukları da değiller, Yuh 1,12+;Yuh 3,7-9, vs.
40 "Ama şu anda beni –Tanrı’dan işittiği gerçeği size bildiren insanı-- öldürmek için fırsat kolluyorsunuz. İbrahim bunu yapmadı.
44 "Siz babanız iblistensiniz ve babanızın isteklerini yerine getirmek istiyorsunuz. O, başlangıçtan beri katildir, hiçbir zaman gerçekten yana olmadı; çünkü onda gerçek yoktur. Yalan söylerken içinde bulunanı söyler. Çünkü yalancıdır ve yalanın babası-dır.
8,44 yalanın babasıdır: Bazı metinlerde “yalancının babasıdır”. Söze, Yuh 1,1+, ve gerçeğe, Yuh 8,31+, tamamen zıt olan yalan, “hiç”e ve kötülüğe bağlıdır, bknz. Rom 1,25;2Se 2,9-12, vs. İsa’nın “gerçeğ”ini reddeden herkes, a. 40, bknz. 1Pe 2,22, bu gerçeğe karşı düşmanca davrananların önderi olanın egemenliği altına girmiş sayılır, bknz. Yuh 12,31+;Yuh 13,2+;1Yuh 2,14+.
52 Yahudiler, "Şimdi anlıyoruz ki, seni cin tutmuş" dediler, "İbrahim de öldü, peygamberler de. Ve sen diyorsun ki, sözümü kim tutarsa sonsuza dek ölümü tatmayacaktır.
54 İsa şu yanıtı verdi: "Eğer kendimi yüceltirsem yüceliğim hiçtir. Beni yücelten Babam'dır, ki siz O'na 'Tanrımız' dersiniz.
55 Siz O'nu tanımıyorsunuz, ama ben O'nu tanıyorum. Eğer O'nu tanımıyorum dersem, sizin gibi ben de yalancı olurum. Ama O'nu tanıyorum ve sözünü tutuyorum.
56 Babanız İbrahim günümü görmenin umuduyla sevinçle doldu ve görüp sevindi."
8,56 günümü: İsa’nın gelişini: İsa tekrardan EA’te sırf Tanrı’ya ait olan bir ifadeyi kendisi için kullanır, “Yahve’nin Günü”, bknz. Amo 5,18+.
8,56 görüp sevindi: İbrahim İsa’nın gününü peygambersel bir olayda, gülüşüne neden olan İshak’ın doğumunda, Yar 17,17+, uzaktan, bknz. İbr 11,13;Say 24,17, gördü (Yşa yüceliğini gördüğü gibi, Yuh 12,41). İsa İbrahim’e verilen vaadin gerçek hedefidir, ruhsal İshak olarak sevincin gerçek nedenidir, bknz. Yar 12,1+.
59 O'na atmak için taş topladılar. Ama İsa kendini gizledi ve tapınaktan ayrıldı.
8,59 taş topladılar: İsa kendisine tanrısal bir mevcudiyet atfettiğinden. Yahudilerin gözünde bu taşlama cezası gerektiren Tanrı’ya hakaret idi, Lev 24,16.
6 Bu sözleri söyleyerek yere tükürdü, tükürükle çamur yaptı. Çamuru adamın gözlerine sürerek,
7 "Git, Siloam --'gönderilmiş' demektir-- havuzunda yıkan!" dedi. O da gidip yıkandı ve gözleri açılmış olarak geri döndü.
9,7 Siloam havuzunda: Sukkot Bayramı sırasında buradan, Mesihsel kurtuluş armağanlarının simgesi olan su toplanırdı. Bu kurtuluş armağanları İsa sayesinde artık mevcutlar. “Gönderilmiş” olan ise Yuh’nın İsa için kullandığı klasik ünvanlardan biridir, bknz. Yuh 4,34+.
8 Bunun üzerine, komşuları ve onun dilendiğini önceden görenler, "Oturup dilenen adam değil mi bu?" dediler.
9 Kimisi, "Evet, o" dedi, kimileri de, "Hayır, ama ona benziyor" dediler. Adam kendisi, "Ben oyum!" dedi.
10 "Öyleyse gözlerin nasıl açıldı?" diye sordular.
11 Adam şöyle yanıtladı: "İsa adındaki adam çamur yapıp gözlerime sürdü ve bana, 'Siloam'a git, yıkan' dedi. Ben de gidip yıkandım ve gözlerim açıldı."
12 "Nerede O?" diye sordular. Adam, "Bilmiyorum" dedi.
13 Az öncesine kadar gözleri görmeyen adamı Ferisiler'e getirdiler.
14 İsa'nın çamur yapıp onun gözlerini açtığı gün Şabat idi.
15 Ferisiler nasıl görüme kavuştuğunu ondan yine sordular. Adam da, "Gözlerime çamur sürdü, yıkandım ve görüyorum" dedi.
16 Ferisiler'den bazıları, "Bu adam Tanrı'dan değildir" dediler, "Çünkü Şabat'ı tutmuyor." Kimisi de, "Günahlı insan nasıl böyle mucizeler yapabilir?" diyordu. Böylece aralarında ayrılık doğdu.
18 Buna karşın, Yahudi yetkililer adamın anasıyla babasını çağırıncaya dek, onun kör olup da gözlerinin açıldığına inanmadılar.
19 "Kör doğdu dediğiniz oğlunuz bu mu? Nasıl oluyor da şimdi görüyor?" diye sordular.
20 Anasıyla babası, "Bunun oğlumuz olduğunu ve kör doğduğunu biliyoruz" dediler,
21 "Ama onun şimdi nasıl görebildiğini bilmediğimiz gibi, gözlerini kimin açtığını da bilmiyoruz. Kendisine sorun. Erişkin yaşa gelmiştir. Kendisi yanıtlasın."
22 Anasıyla babası Yahudi yetkililerden korktukları için böyle konuşmuşlardı. Çünkü Yahudi yetkililer İsa'yı açıkça Mesih olarak kabul edenin sinagog dışı edilmesi için aralarında anlaşmışlardı.
23 İşte anasıyla babası bu nedenle, "Erişkin yaşa gelmiştir, kendisine sorun" demişlerdi.
24 Az önce gözleri görmeyen adamı ikinci kez çağırıp, "Tanrı adına gerçeği konuş!" dediler, "Biz bu adamın günahlı olduğunu biliyoruz."
9,24 Tanrı adına gerçeği konuş: Harfiyen: “Tanrı’ya yücelik ver”: Tanrı’ya karşı yapılan bir hakareti telafi etmek üzere gerçeği söylemeye çağrıdır. Kutsal Kitap’ta sıkça kullanılan bir ifade, bknz. Yşa 7,19;1Sa 6,5.
25 Bunun üzerine adam, "Günahlı olup olmadığını bilmiyorum" dedi, "Bildiğim bir şey var: Ben kördüm, şimdi görüyorum."
26 Yeniden sordular: "Sana ne yaptı? Gözlerini nasıl açtı?"
27 Adam, "Size şimdi anlattım ama dinlemediniz" dedi, "Niçin yeniden duymak istiyorsunuz? Yoksa siz de mi O'nun öğrencisi olmak istiyorsunuz?"
28 Adamı yererek, "O'nun öğrencisi sensin" dediler, "Biz Musa'nın öğrencileriyiz.
29 Tanrı'nın Musa ile konuştuğunu biliyoruz, ama bu adamın nereden geldiğini bilmiyoruz."
30 Adam, "Şaşılacak şey!" diye yanıtladı, "Siz O'nun nereden geldiğini bilmiyorsunuz ama, O benim gözlerimi açtı.
31 Tanrı'nın günahlıları dinlemediğini biliriz. Ama kişi Tanrı'yı sayar ve isteğini uygularsa, Tanrı onu dinler.
32 Dünya var olalı, kimsenin doğuştan gözleri görmeyen birinin gözlerini açtığı duyulmamıştır.
9,32 Kör doğmuş olanın mucizevi iyileştirmesi su ve ruhta yeni doğuş olan vaftizin bir sembolüdür, Yuh 3,3-7.Yuh 3,1-21 ve Yuh 9 arasında birçok paralel bulunur.
33 Eğer bu adam Tanrı'dan gelmemiş olsaydı hiçbir şey yapamazdı."
39 İsa, "Bu dünyaya yargılamak için geldim" dedi, "Öyle ki, görmeyenler görsünler, görenler de görmesinler!"
9,39 görenler: Alçakgönüllülerin (sembolleri kör olandır) tersine sahip oldukları ışıkla övünen gururlular, bknz. a. 24.29.34, bknz. Yas 29,4;Yşa 6,9d;Yer 5,21;Hez 12,2.
5 Bir yabancının ardından gitmezler. Tersine, ondan kaçarlar. Çünkü yabancıların sesini tanımazlar."
6 İsa onlara bu örneği anlattı. Ama O'nun ne demek istediğini anlamadılar.
10,6 onlara: Kör Ferisilere, bknz. Yuh 9,40. Bu benzetmede onlardan bahsedildiğini anlamazlar.
7 Bunun üzerine İsa yeniden anlattı: "Size doğrusunu söyleyeyim, ben koyunların kapısıyım.
10,7 ben koyunların kapısıyım: Koyunlara giriş sağlayan kapı. Sürüye önderlik etme yetkisine ulaşmak için koyunlara İsa sayesinde gelinmeli, Yuh 21,15-17.
8 Benden önce gelenlerin tümü hırsız ve eşkıyadır. Ama koyunlar onları dinlemedi.
10,8 benden önce gelenlerin: Bazı metinlerde sırf “gelenlerin”. Büyük olasılıkla kastedilen İsa’nın reddedilişinden sorumlu siyasi ve ruhsal önderlerdir, bknz. Mat 23,1-36;Luk 11,39-52 ve Mat 9,36p;Mar 6,34.
9 Kapı Ben'im. Benim aracılığımla giren kurtulur. Girer, çıkar ve otlak bulur.
11 "Ben İyi Çoban'ım. İyi Çoban koyunlar için canını verir.
10,11 İsrail’in çobanı olan Tanrı halkına Mesihsel Çağ’da kendi seçtiği bir çoban vereceğini vaat etmişti, Hez 34,11-24, bknz. Hez 34,1+. İsa kendisini “iyi çoban” diye adlandırmakla Mesihsel bir hak idaa eder.
12 Parayla tutulan, gerçekte çoban olmayan ve koyunlara sahip çıkmayan kişi kurdun geldiğini görünce koyunları bırakıp kaçar. Kurt da onları kapar, darmadağın eder.
16 Bu ağıldan olmayan başka koyunlarım da var. Onları da getirmeliyim. Sesimi duyacaklar; böylece tek sürü, tek Çoban olacak.
10,16 onları da getirmeliyim: Onları Yahudi otlağına getirmesi değil, fakat Yahudileri ve putperestleri tek bir sürüde toplayıp bu sürüyü sonsuz yaşama götürmesi.
24 Yahudi yetkililer çevresini sarıp sordular: "Daha ne vakte dek bizi kararsızlık içinde bırakacaksın? Eğer Mesih'sen bize açıkça bildir!"
10,24 bize açıkça bildir: Yani artık benzetmelerin gizemli konuşmalarıyla değil, bknz. a. 6; Yuh 16,25.29. Yahudiler, Yuh 2,18;Yuh 5,16;Yuh 6,30;Yuh 8,25’ dekinden daha şiddetli bir şekilde İsa’ya Mesih sorusunu yöneltirler. Sinoptik incillerde bu soruyu Baş Kâhin İsa’nın ıstıraplarından önce sorar, Mat 26,63p.
10,30 Metnin çerçevesine bakıldığında cümlede bahsedilen öncellikle Baba ve İsa’nın ortak gücüdür. Fakat cümle kasıtlı bir şekilde açık kalıp daha büyük ve derin bir birliğin gizemini hissettirir. İsa’nın bu sözlerle kendisini Tanrı olarak gösterdiğini düşünen Yahudiler bu konuda yanılmıyorlar, a. 33, bknz. Yuh 1,1;Yuh 8,16.29;Yuh 10,38;Yuh 14,9-10;Yuh 17,11.21 ve Yuh 2,11+.
31 Yahudi yetkililer yine O'nu taşlamak için taşlara sarıldılar.
32 İsa onlara şöyle dedi: "Size Baba'dan gelen sayısız değerli işler gösterdim. Bu iş-lerden hangisi için beni taşlıyorsunuz?"
33 Yahudi yetkililer, "Seni değerli bir iş yüzünden değil, sövdüğünden taşlıyoruz" diye karşılık verdiler, "Çünkü sen bir insanken kendini Tanrı yerine koyuyorsun."
34 İsa şöyle yanıtladı: "Kutsal Yasanız'da, Tanrı'nın, 'Ben buyurdum: Siz ilahlarsınız' dediği yazılı değil mi?
10,34 siz ilahlarsınız: Bazı metinlerde “siz tanrılarsınız”: Bu söz, görevleri nedeniyle mecazi olarak “tanrılar” diye adlandırılan yargıçlara yönelir, çünkü “yargı Tanrı’ya özgüdür”, Yas 1,17;Yas 19,17;Çık 21,6;Mez 58. İsa buradan (Rabbi’lerin yorum şekillerini kullanarak) şu sonuca varır: O zaman “Tanrı’nın Kutsalı” ve “Tanrı’nın gönderdiği” olan kendisini “Tanrı’nın Oğul’u” diye adlandırdığında da Tanrı’ya hakaretten bahsetmek hiç mümkün değildir. “Tanrı’nın Oğlu” ünvanı, , a. 36, bknz. Yuh 5,25;Yuh 11,4.27;Yuh 20,17.31, bundan sonra İsa’nın kaderini belirleyecektir, bknz. Yuh 19,7, ayrıca Mat 4,3+.
2 Hasta Lazar, Rab'be güzel kokulu yağ sürüp saçlarıyla ayaklarını silen Meryem'in kardeşiydi.
11,2 Meryem’in: Magdala’lı (Mecdeli) Meryem: Yuh 20,1.11 ve Luk 7,36-50’ ye göre İsa’nın ayaklarına kokular süren günahkâr kadından farklı bir Meryem.
3 Kız kardeşler, "Ya Rab, sevdiğin kişi hasta" diye İsa'ya haber gönderdiler.
4 İsa bunu duyunca, "Bu hastalık ölümle sonuçlanmayacak" dedi, "Ama Tanrı'nın yücelmesi içindir. Öyle ki, bu hastalıkla Tanrı'nın Oğlu yüceltilsin."
11,4 Tanrı’nın Oğlu yüceltilsin: Çift anlamlı bir ifade: İsa mucizesi nedeniyle yüceltilecek, bknz. Yuh 1,14+, ama bu mucize kendi ölümüne neden olacak, Yuh 11,46-54, ki bu ölümü de bir yüceltilme olacak, Yuh 12,32+.
50 Bütün ulusun yok olmaması için halk yararına bir tek kişinin ölmesinin sizin için daha elverişli olduğunu düşünemiyorsunuz!'
11,50 sizin için daha elverişli: Bazı metinlerde “bizim için daha elverişli” ya da sırf “daha elverişli” diye geçer.
51 Bunu kendiliğinden söylememişti. O yılın başkâhini olduğundan, İsa'nın ulus yararına öleceğine ilişkin peygamberlikte bulunmuştu.
11,51 o yılın: Bazı metinlerde eksiktir.
11,51 Kayafa’nın görüşüne göre İsa feda edilmeliydi, halkı - yine Kayafa’nın düşüncesine göre - İsa’nın teşkil ettiği siyasi tehlikeden korumak amacıyla. Tanrı’nın planına göre ise İsa insanların kurtuluşu için ölmeliydi, bknz. Yuh 1,29+.
52 Hem yalnız ulus yararına değil, Tanrı'nın dağılmış çocuklarını da bir araya getir-mek için ölecekti.
54 Bu yüzden İsa Yahudiler arasında artık açıkça dolaşmadı. Ancak oradan çöle yakın bir yere, Efrayim denen kasabaya gitti ve öğrencilerle birlikte orada kaldı.
55 Yahudiler'in Fısıh Bayramı yakındı. Çevre köylerden birçok kişi kendilerini arındırmak için Fısıh'tan önce Yeruşalim'e çıktı.
11,55 Yahudiler’in Fısıh Bayramı yakındı: Yuh bir kaç kez daha İsa’nın ölümü ile Fısıh arasındaki bağlantıyı vurgulayacak, Yuh 13,1;Yuh 18,28;Yuh 19,14.42.
1 Fısıh'tan altı gün önce, İsa ölülerden dirilttiği Lazar'ın yaşadığı Beytanya'ya geldi.
12,1 Fısıh’tan altı gün önce: İsa’nın halk arasındaki eylemlerin son haftası aynen ilk haftası gibi, Yuh 2,1+, özenle belirtilir, Yuh 12,12;Yuh 13,1;Yuh 18,28;Yuh 19,31. Her ikisi de İsa’nın yüceliğinin belirlenmesiyle sonuçlanır. Fakat Kana’da başlayan belirtiler dönemi bitti, Yuh 2,4.11, artık İnsanoğlu’nun yüceleceği saat geldi, Yuh 12,23;Yuh 13,31d;Yuh 17,1.5.
2 Orada kendisine bir şölen düzenlediler. Marta da hizmet ediyordu. Lazar da İsa'yla birlikte sofrada oturanlar arasındaydı.
3 Bu arada Meryem çok değerli katıksız sümbül kokusundan bir litre kadar alıp İsa'nın ayaklarına sürdü, sonra da saçlarıyla ayaklarını kuruladı. Tüm ev sümbül yağının kokusuyla doldu.
7 İsa, "Kadını bırak" dedi, "Bunu gömüleceğim gün için saklasın.
12,7 İsa Meryem’in onu mesh etmesini kendi cesedine önceden gösterilen onur olarak anlar, bu sembolik harekete İsa’nın gömülüşü uyacaktır, Yuh 19,38d.
8 Çünkü yoksullar her zaman aranızda olacaktır. Ama beni her zaman aranızda bulmayacaksınız."
9 Yahudiler'den oluşan büyük bir kalabalık İsa'nın orada olduğunu öğrenince yalnız İsa için değil, ölülerden dirilttiği Lazar'ı da görmek için oraya geldi.
10 Bunun üzerine başkahinler Lazar’ı öldürmeyi tasarladılar.
11 Çünkü onun yüzünden Yahudiler'den birçoğu gidip İsa'ya iman ediyordu.
16 Öğrencileri ilkin bu olanları anlamadılar. Ama İsa yüceltilince, bunların O'na ilişkin yazılı olduğunu ve kendisini yazılı olduğu biçimde karşıladıklarını anımsadılar.
20 Bayramda tapınmak için Yeruşalim'e çıkanlar arasında bazı Yunanlılar vardı.
12,20 bazı Yunanlılar: Yahudi olmayıp İsrail’in tek Tanrı inancı için kazanılan ve belli bir ölçüde Musa’nın ilkelerini yerine getirenler: Haİş 10,2+’ daki “Tanrı’dan korkanlar”.
26 Bana hizmet etmek isteyen ardımdan gelsin. Öyle ki, ben neredeysem, bana hizmet eden de orada bulunsun. Kim bana hizmet ederse Baba onu onurlandıracaktır.
27 "Şu anda yüreğim üzüntüyle sarsılıyor. Ne demeliyim? 'Ey Baba, beni bu durumdan kurtar' mı? Ama ben bunun için gelmiş bulunuyorum.
12,27 şu anda yüreğim üzüntüyle sarsılıyor: Birçok bakımdan Getsemani’yi hatırlatan bir sahne: Yaklaşan saatten duyulan korku, Baba’ya yakarış, kurbanın kabulü, gökten gelen kuvvetlendirme (bknz. Luk). Ancak farklara da dikkat edilmeli: İsa ayakta durur, yakarışı içsel bir mücadele kalır (Yuh), diz çöker (Luk), yere (Mat: yüzüstüne) kapanır (Mar), bknz. Yuh 18,4-6;Yuh 10,18+.
28 Ey Baba, adını yücelt!" bunun üzerine, gökten bir ses geldi: "Yücelttim ve yücelteceğim."
12,28 adını: Bazı metinlerde “Oğlu’nu”. “Ad” ile ifade edilen Baba’nın kendisidir. İsa Baba’nın dünyaya olan sevgisini açıklayan ve böylece Baba’yı yücelten eserini tamamlamak üzere kendisini sunar, Yuh 17,6+.
12,32 herkesi: Bazı metinlerde “her şeyi” ya da “her bireyi”.
12,32 Haçta yükseltilmiş haliyle İsa herkesin gözü önünde dünyanın kurtarıcısı olarak görünecek, Yuh 19,37. O’nu görmeye çalışan Yunanlılar’a, a. 20, cevap da budur, bknz. Yuh 6,40+.
33 Bu sözü nasıl bir ölümle öleceğini belirtmek için söylemişti.
34 Kalabalık şöyle yanıtladı: "Kutsal Yasa'dan duyduğumuza göre, Mesih tüm sonsuzluk boyunca kalacaktır. Öyleyse nasıl oluyor da sen, 'İnsanoğlu'nun yukarı kaldırılması gerekir' diyorsun? Bu İnsanoğlu denen kimdir?"
35 İsa, "Kısa bir süre daha Işık aranızda olacak" dedi, "Işığınız varken yürüyün ki, karanlık üzerinize basmasın. Karanlıkta yürüyen nereye gittiğini bilmez.
12,35 yürüyün: İsa Yahudiler’i geç kalmadan O’na iman etmeleri konusunda uyarır, bknz. Yuh 7,34+.
40 "Tanrı onların gözlerini kör etti Ve yüreklerini nasırlaştırdı. Öyle ki, gözleri görmesin, yürekleri anlamasın Ve bana dönmesinler. Dönselerdi onları iyileştirirdim."
42 Bununla birlikte, din önderlerinden birçoğu İsa'ya iman etti. Ama Ferisiler'den korktuklarından, sinagog dışı edilmemek için bunu açıkça söylemediler.
1 Fısıh Bayramı'ndan önce, İsa bu dünyadan ayrılıp Baba'ya gitme saatinin geldiğini biliyordu. Dünyada kendisinin olanları hep sevmişti. Onları sonuna dek sevdi.
13,1 gitme: Bir Yahudi geleneği, Fısıh “pessah” kelimesinin anlamını ( Çık 12,11+) Kızıl Deniz’de gerçekleşen geçişe atfen, Çık 14, “geçiş” diye yorumlar. Mesih (ve O’nunla birlikte biz), günaha yapışmış bu dünyadan Baba’ya, yani vaat edilen topraklara geçiş yapar, bknz. Yuh 1,21+;Yuh 11,55+.
9 Simun Petrus, "Öyleyse, Ya Rab, yalnız ayaklarımı değil, ellerimi ve başımı da yıka!" dedi.
10 İsa, "Yıkananın ayaklarından başka yerinin yıkanmaya gereksinmesi yoktur" dedi, "O tümden temizdir. Siz de temizsiniz. Ama hepiniz değil!"
13,10 yıkananın ayaklarından başka yerinin yıkanmaya gereksinmesi yoktur: Harfiyen “ayaklar hariç yıkanmasına gerek yok, tamamen temizdir”. Bazı metinlerde “ayaklarından başka” eksiktir. Daha kısa olan bu cümle birçok yorumcuya göre asıl metindir. Petrus İsa’nın cevabını, a. 8, sanki İsa bir paklanma riti gerçekleştirmek istercesine maddi manada anlar. İsa ise bu paklanmanın kendisini kurban etmesiyle gerçekleşeceğini söyler, bknz. Yuh 15,2-3;1Yuh 1,7;İbr 10,22. Şu an yaptığının anlamını ise a. 12-15’de açıklar.
13,10 temizsiniz: Yunanca kelime hem “temiz” hem “saf, suçsuz” anlamına gelebilir.
19 "Bunları size olmadan önce, şimdiden söylüyorum. Öyle ki, olunca benim O olduğuma iman edesiniz.
13,19 olunca benim O olduğuma iman edesiniz: Yahuda’nın inkârı ve İsa’nın ölümü İsa’nın tanrısal bilgisini ve Yazılar’ın doğruluğunu açıkladıklarından dolayı havarilerin imanının güçlenmesine yol açmalıdır.
21 Bunları söyledikten sonra İsa'nın ruhu sarsıldı ve açıkça tanıklık ederek şunu bildirdi: "Size doğrusunu söyleyeyim: İçinizden biri beni ele verecek."
22 Öğrenciler kimin hakkında konuştuğuna şaşarak birbirlerine bakıyorlardı.
23 İçlerinden biri sofrada İsa’nın bağrına yaslanmıştı. İsa onu severdi.
25 O da, İsa'nın göğsüne yaslanmış, sordu: "Ya Rab, kimdir o?"
26 İsa, "Ekmek lokmasını banıp kime verirsem odur" diye yanıtladı. Ardından bir lokma ekmek aldı, banıp Simun oğlu Yahuda İşkaryot'a verdi.
13,26 Bahsedilen Efkaristiya değil, yine de Yuh 13,2.18 ile Yuh 6,64.70 kıyaslandırıldığında Efkaristiya’nın kuruluşu ile Yahuda’nın inkârı arasında bir bağlantı hissettirir, bknz. Luk 22,21.
27 Yahuda lokmayı aldığı anda şeytan onun içine girdi. İsa ona, "Ne yapacaksan hemen yap" dedi.
29 Para kesesi Yahuda'da olduğundan, içlerinden bazıları İsa'nın, "Bayramda bize gerekli şeyleri satın al" ya da, "Yoksullara bir şey ver" dediğini sandılar.
31 Yahuda dışarı çıkınca İsa, "Şimdi insanoğlu yüceltildi" dedi, "Tanrı da O'nda yüceltildi.
13,31d Ayak yıkama ve beraberindeki konuşmalar İsa’nın havarilerle yaptığı uzun konuşmalarına giriş niteliğindedir. 13-17 bölümü muhtemelen değişik fırsatlarda verilen öğretilerin birleştirilmesinden oluştu. Daha karışık 16. bölüm İsa’nın 14. bölümdeki sözlerinin değişik bir versiyonu olabilir. Yuh bu öğretileri incilinin tam bu bölümüne koymakla dünyasal mevcudiyetinden göksel mevcudiyetine geçerken İsa’nın hayatının tamamının derin anlamını göstermek ister.
13,31 şimdi: İsa’nın ıstırapları şeytan tarafından yönlendirilen Yahuda’nın dışarı çıktığı an başlar. İsa zaferini şimdiden tamamlanmış gibi kutlar, Yuh 16,33.
33 Sevgili çocuklar kısa bir süre daha sizinle birlikteyim. Beni arayacaksınız. Ama Yahudi yetkililere söylediğim gibi, şimdi de size söylüyorum: Gittiğim yere siz gele-mezsiniz.
13,33 Yahudi yetkililere söylediğin gibi: Yuh 7,33d;Yuh 8,21’ e bağlantı. İsa’nın yüceltilmesi “gidişine” bağlıdır. Yahudiler için bu ayrılık kalıcıdır, Yuh 8,21, havariler için ise geçicidir, Yuh 14,2-3.
13,33 gittiğim yere siz gelemezsiniz: Ancak ölüm sayesinde, bknz. a. 36; Yuh 21,19.22d.
34 "Size yeni bir buyruk bildiriyorum: Birbirinizi sevin. Tıpkı benim sizleri sevdiğim gibi, siz de birbirinizi sevin.
13,34 size yeni bir buyruk bildiriyorum: İncilci Petrus’un inkarının önceden duyurulmasını, a. 36-38, hazırlayan İsa’nın gidişi düşüncesini, a. 33, ve İsa’nın vasiyetnamesi olan “sevgi buyruğunu”, a. 34-35, birbirine bağlar. Musa’nın Yasası’nda da bulunan bu buyruk yine de “yenidir”, çünkü İsa tarafından mükemmel bir şekilde tamamlanacak ve İsa’nın ölümüyle başlayan ve beliren yeni çağın ayırt edici özelliği olacaktır, bknz. 1Yuh 2,8+.
36 Simun Petrus O'na sordu: "Ya Rab, nereye gidiyorsun?" İsa, "Gittiğim yere şu anda ardımdan gelemezsin" diye yanıtladı, "Ama ileride ardımdan geleceksin."
13,36 ileride ardımdan geleceksin: Petrus’un iman şehidi olarak öleceğinin örtülü bir şekilde duyurulması.
1 "Yüreğiniz sıkılmasın. Tanrı’ya iman edin, bunun yanı sıra bana da iman edin.
14,1 yüreğiniz sıkılmasın: Yahuda’nın inkârının, İsa’ın gidişinin ve Petrus’un inkârının önceden duyurulması havarilerin kafalarını karıştırmıştı. İsa onları imanda kuvvetlendirmek ister, bu bölümün ana teması da budur.
9 İsa, "Ey Filipus, bunca zaman sizinle birlikte bulundum. Beni tanımadın mı?" diye yanıtladı, "Beni görmüş olan Baba'yı görmüştür. Sen nasıl, bize Baba'yı göster, diyorsun?
10 Ben Baba'dayım, Baba da bendedir. Buna inanmıyor musun? Size söylediğim sözleri kendiliğimden söylemiyorum. Bende yaşayan Baba kendi işlerini yapmaktadır.
14,10 Oğul’un Baba’daki ve Baba’nın Oğul’daki mevcudiyetini sırf iman anlayabilir. Filipus, Baba’nın dikkat çekici olağandışı bir belirlenmesini talep etmekle yanılmaktadır.
11 Bana inanın: Ben Baba'dayım, Baba da bendedir. Hiç olmazsa bu işler nedeniyle iman edin.
12 "Size doğrusunu söyleyeyim: Bana iman eden, yaptığım işleri kendisi de yapacaktır. Hem daha üstünlerini de yapacaktır; çünkü ben Baba'ya gidiyorum.
14,12 Mucizelerle simgelenen, Yuh 2,11+, iyileştirme ve vahiy etme eylemleri havarilerin eserlerinde devam edecek. Alacakları armağanların ilkesi olan Ruh, Baba’nın sağında yüceltilmiş İsa tarafından gönderilecek, Yuh 7,39;Yuh 16,7.
14,15 buyruklarımı tutarsınız: Bazı metinlerde “buyruklarımı tutun” diye geçer. İsa burada, aynen Tanrı’nın kendisi gibi, “sevilmeyi” ve O’na “itaat edilmesini” talep eder. “Tanrı’ya sevgi” ve “Mesih’e sevgi” Mesih’in bize iletmiş olduğu “Tanrı’nın isteğini” kabulünden ayrı düşünülemez.
16 Ben de Babadan isteyeceğim. O size başka bir Tesellici verecektir. Öyle ki, sonsuza dek sizinle birlikte kalsın.
14,16 başka bir tesellici: Ruh’un kişisel özelliği, imanlılardaki etkisi ve Mesih’in işleri arasındaki paralellikle vurgulanır, bknz. Yuh 14,26+;1Yuh 2,1.
17 O, dünyanın kabul edemediği Gerçek Ruhudur. Dünya O'nu kabul edemez; çünkü O'nu görmez de, tanımaz da. Ama siz O'nu tanırsınız; çünkü O sizinle kalıyor ve içinizde olacaktır.
19 Kısa bir süre sonra dünya artık beni görmeyecek. Ama siz beni göreceksiniz. Ben yaşıyorum; bu nedenle siz de yaşayacaksınız.
14,19 Dünya’nın gözünde İsa’nın hayatı sonlanmış olacak, bknz. Yuh 7,34;Yuh 8,21. Ancak havariler O’nu canlı ve dirilmiş olarak görecekler, iman sayesinde sırf duyularla gerçekleşmeyen ruhsal ve içsel bir şekilde, Yuh 20,29.
20 O gün bileceksiniz ki, ben Babam'dayım ve siz bendesiniz, ben de sizdeyim.
14,20 o gün: Peygamberler Tanrı’nın müdahalesinin dönemlerini böyle adlandırırlardı, bknz. Yşa 2,17;Yşa 4,1d, vs. “Gün” bir zaman dönemini belirtir: Burada İsa’nın dirilişinden sonra başlayan dönemdir.
14,20 İsa ile havarileri arasındaki ilişki İsa’yı Babası’yla birleştiren ilişkiye benzerdir, Yuh 6,57;Yuh 10,14-15;Yuh 15,9, vs.
22 Yahuda --İşkaryot değil-- O'na, "Ya Rab" dedi, "Nasıl olur, kendini bize açıklayacaksın da dünyaya açıklamayacak mısın?"
14,22 Yahuda: Luk 6,16 ve Haİş 1,13’ de “Yakup’un Oğlu (ya da kardeşi, bknz. Luk 6,16) Yahuda” diye adlandırılır. Mar 3,16-19 ve Mat 10,2-4’ deki havari listeleri ise onun yerine Taddeus’u sıralarlar. Origenes’ten itibaren Yahuda ve Taddeos sıkça aynı kişi diye geçer.
27 "Sizlere esenlik bırakıyorum. Size kendi esenliğimi veriyorum. Ben size dünyanın verdiği gibi vermiyorum. Yüreğiniz sıkılmasın, korkmayın!
14,27 esenlik: Yahudiler’in yaygın selamlama şekli, Luk 10,5p. Bedensel iyiliği, tam mutluluğu ve Mesih’in getireceği kurtuluşu diler. İsa bütün bunları verir.
28 'Gidiyorum ama yine size geleceğim' dediğimi duydunuz. Eğer beni seviyorsanız, Baba'ya gittiğim için sevinç duyarsınız. Çünkü Baba benden üstündür.
14,28 çünkü Baba benden üstündür: Baba ile aynı olmasına rağmen, Yuh 10,30+;Yuh 8,24+, Oğul yüceliğine şimdilik örtülü şekilde sahiptir, Yuh 1,14+. Baba’ya dönüşü bu yüceliğini tekrardan gösterecektir, Yuh 17,5+, bknz. Flp 2,6-9;İbr 1,3.
29 Bunları sizlere şimdi, olmadan önce bildirdim. Öyle ki, olunca iman edesiniz.
15,1 “Bağ” resmi hakkında bknz. Yer 2,21;Yşa 5,1+. Sinoptik incilcilerde İsa onu Göklerin Hükümranlığı’na benzetme olarak kullanır, Mat 20,1-8;Mat 21,28-31.33-41p. “asmanın ürünü” Yeni Antlaşma’nın Efkaristiya’sı olur, Mat 26,29p. Burada ise kendisini “gerçek asma” olarak adlandırır. Bu asmanın ürünü olan “gerçek İsrail” Tanrı’nın beklentilerini üzmeyecektir.
8 Babam bununla, yani bol ürün vermenizle yüceltilir; böylece öğrencilerim olursunuz.
15,8 öğrencilerim olursunuz: Bazı metinlerde “(ve o zaman) havarilerim olacaksınız” diye geçer. Baba o zaman “Oğul’unda yüceltilecektir”, Yuh 14,13, bknz. Yuh 21,19.
16 Siz beni seçmediniz, ben sizi seçtim. Gidip ürün veresiniz ve ürününüz kalıcı olsun diye ben sizi atadım. Öyle ki, adımla Baba'dan her ne dilerseniz size versin.
18 "Eğer dünya sizden nefret ederse, bilin ki, sizden önce benden nefret etmiştir.
15,18-16,4 İsa havarilerin kendi aralarındaki sevgisinin karşısına dünyanın onlara göstereceği nefreti koyar. Onların kaderi Rab’binkiyle eş olacak: dünyanın onlarda zulüm edeceği İsa’nın kendisidir, bknz. Haİş 9,5;Kol 1,24.
19 Eğer dünyadan olsaydınız, dünya kendisine bağlı olanı severdi. Dünyadan değilsiniz ama ben sizi dünyadan seçtim. Bu yüzden dünya sizden nefret ediyor.
20 Size söylediklerimi anımsayın. Köle efendisinden üstün değildir. Eğer bana baskıda bulundularsa sizlere de baskıda bulunacaklar. Eğer sözümü tuttularsa, sizinkini de tutacaklar.
24 Başka hiç kimsenin yapmadığı işleri onların arasında yapmamış olsaydım, günahları olmayacaktı. Ama şimdi gördüler, üstelik benden ve Babam'dan nefret ettiler.
16,1 sürçtürülmeyesiniz diye: Kelime manasıyla “sürçtüren taşa çarpmayasınız diye”. İsa havarilerin imanı skandal duyup zedelenmesin diye onlara onları bekleyen ıstırapları önceden duyurur, bknz. Yuh 13,19.
2 Sizi sinagog dışı edecekler. Gerçekten, öyle bir saat geliyor ki, sizi öldüren herkes Tanrı'ya hizmet ettiğini sanacaktır.
8 O gelince günah, doğruluk ve yargı konusunda dünyayı suçlu olduğuna ikna edecektir.
16,8 Yüceltilmiş İsa’nın göndereceği Kutsal Ruh kendi tanıklığı ile İsa’nın tanıklığını birleştirecek, Yuh 3,11+, böylece de kurtarıcının yaptıklarının doğruluğunu imanlılara açıklayacaktır.
10 Doğruluk konusunda, çünkü Baba'ya gidiyorum, artık beni göremezsiniz.
16,10 “Parakletos” İsa’nın kendisini “Tanrı’nın Oğlu” diye adlandırma hakkına sahip olduğunu açıklayacaktır, bknz. Yuh 10,33;Yuh 19,7. Bunun kanıtı İsa’nın Baba’ya “gidişi” olacak, Yuh 13,1;Yuh 20,17, bununla göksel uyruğunu ve göksel özünü gösterecektir, Yuh 6,62.
12 "Size daha çok söyleyeceklerim var. Ama şu anda bunlara katlanamazsınız.
13 Oysa O --Gerçek Ruhu-gelince sizi tüm gerçeğe yöneltecektir. Çünkü kendiliğinden konuşmayacak, duyduklarını söyleyecek ve gelecekte olacakları size bildirecek.
16,13 gelecekte olacakları: İsa’nın ölümü ve dirilişiyle oluşan yeni düzen.
14 O beni yüceltecek, çünkü benim olandan alıp sizlere bildirecek.
15 Babanın her nesi varsa benimdir. Bu nedenle benimkinden alıp sizlere bildirecek dedim."
16,15 Ruh, İsa’nın gizeminin bolluğunu açıklayarak İsa’yı yüceltecek. İsa’nın kendisi Baba’yı yüceltir, Yuh 17,4. Vahiy böylece tamamen birdir: O Baba’dan çıkar, Oğul’da işlenir ve Ruh’ta Baba’nın ve Oğul’un yüceliği için tamamlanır.
17 Öğrencilerinden bazıları birbirlerine, "Ne demek istiyor?" diye sordular, "'Kısa süre sonra beni görmeyeceksiniz ve yine kısa bir süre sonra beni göreceksiniz' diyor. Bunun yanı sıra da, 'Çünkü Baba'ya gidiyorum' diyor.
18 Bu kısa süre dediği şey nedir? Ne dediğini anlamıyoruz."
19 İsa kendisine soru sormak istediklerini biliyordu. Onlara şöyle dedi: " 'Kısa süre sonra beni görmeyeceksiniz ve yine kısa bir süre sonra beni göreceksiniz' dememi mi tartışıyorsunuz?
21 Kadın doğuracağı zaman sancı çeker; çünkü saati gelmiştir. Ama çocuğu doğurduktan sonra çektiği acıyı anımsamaz, çünkü dünyaya bir insan getirmenin sevinci içindedir.
16,21 Yeni Mesihsel dünyanın acı dolu gelişini betimlenen Kutsal Kitap’ta yaygın bir resim, bknz. Mat 24,8+.
26 O gün benim adımla dileyeceksiniz. Baba’ya size ilişkin istekte bulunacağımdan söz etmiyorum.
16,26 size ilişkin: Bazı metinlerde eksiktir. İsa tek şefaat edendir, bknz. Yuh 10,9;Yuh 14,6;Yuh 15,5;İbr 8,6. Ancak iman ve sevgi sayesinde O’nunla bir olan havariler Baba tarafından da sevilecekler. İsa’nın şefaat ediciliği de böylece tam etkisine ulaşmış olacak.
27 Çünkü Baba beni sevdiğiniz ve Tanrı'dan geldiğime iman ettiğiniz için sizi sever.
32 "Her birinizin darmadağın olup kendi yerine gideceği, beni de tek başıma bırakacağı saat geliyor; geldi bile. Ama yalnız değilim, çünkü Baba benimle birliktedir.
1 İsa bunları söyledikten sonra gözlerini göğe kaldırıp şöyle dedi: "Ey Baba, saat geldi. Oğlunu yücelt ki, Oğul da seni yüceltsin.
17,1 İsa kendisine yücelik aradığından dolayı yalvarmıyor, bknz. Yuh 7,18;Yuh 8,50, fakat kendi yüceliği ile Baba’nın yüceliği tektir, bknz. Yuh 12,28;Yuh 13,31.
5 Şimdi, ey Baba, dünya olmadan önce yanında taşıdığım yücelikle katında beni yücelt.
17,5 yanımda taşıdığım yücelikle: Bazı metinlerde “sende olan yücelik”.
17,5 dünya olmadan önce: Ya İsa’nın “tanrısal önceden var oluşu” sayesinde sahip olduğu yücelik ya da Baba’nın Oğul için ebediyetten beri sakladığı yücelik, Yuh 1,14+.
12 Onlarla birlikte olduğum sürece, bana vermiş olduğun adının gücüyle onları korudum. Onları sakladım, mahvolan oğuldan başka onlardan hiçbiri yitirilmedi. Öyle ki, Kutsal Yazı yerine gelsin.
18 Beni dünyaya gönderdiğin gibi, ben de onları dünyaya gönderdim.
19 Kendimi onların yararına adıyorum; öyle ki, onlar da gerçekle kutsal kılınsınlar.
17,19 Baba’yla bir olmak üzere kendisini Baba’ya adayıp kendisini tamamlanmış vahiy olarak insanlara sunmakla İsa kendisini kutsal kılar. Havarilerinin Tanrı’nın gerçeğinde yaşayabilmeleri için dua eder: Onlara gösterdiği Baba’ya iman ederek kutsal kılınmaları için.
20 "Yalnız onlar için değil, onların bildirisiyle bana iman edenler için de dilekte bulunuyorum.
17,20-26 İsa son olarak havarilerin tanıklıklarıyla toplanmış olan imanlıların Kilise’si için yalvarır, Yuh 3,11+;Yuh 15,27, bknz. Rom 1,1+, ki onların birliği, İsa’nın gönderilişine olan imanı uyandırabilsin, bknz. 1Yuh 1,1-3;1Yuh 2,24.
21 Öyle ki, tümü bir olsunlar. Senin bende, benim de sende olduğum gibi, ey Baba, onlar da bizde olsunlar. Böylece beni senin gönderdiğine dünya iman etsin.
23 Ben onlarda, sen de bende, tam bir birlik içinde olsunlar ve böylece dünya beni senin gönderdiğini ve beni sevdiğin gibi onları da sevdiğini anlasın.
24 "Ey Baba, bana verdiklerinin benim bulunduğum yerde, benimle birlikte olmalarını istiyorum. Öyle ki, bana vermiş olduğun yüceliğimi görsünler. Çünkü sen beni dünyanın kuruluşundan önce sevdin.
1 İsa duasında bunları söyledikten sonra, öğrencileriyle birlikte Kidron Vadisi'nin karşı tarafına geçti. Orada bir bahçe vardı. İsa ile öğrencileri oraya girdiler.
15 Simun Petrus'la başka bir öğrenci İsa'nın ardından gidiyorlardı. Bu öğrenci başkâhinin tanıdığı olduğundan, İsa ile birlikte başkâhinin avlusuna girdi.
18,15 başka bir öğrenci: Muhtemelen Yuh 20,2’ deki “İsa’nın sevdiği” havari.
16 Petrus dışarıda kapının yanında duruyordu. Başkâhinin tanıdığı olan öbür öğrenci çıkıp kapıyı gözleyen hizmetçi kızla konuştu ve Petrus'u içeri getirdi.
17 Kapıcı kız Petrus'a sordu: "Sen de bu adamın öğrencilerinden biri değil misin?" Petrus, "Hayır, değilim" dedi.
18 Bu arada kölelerle görevliler yaktıkları kömür ateşinin yanında durmuş ısınıyorlardı. Çünkü hava soğuktu. Petrus da onlarla birlikte durmuş ısınıyordu.
19 Başkâhin İsa'yı öğrencileri ve öğretişiyle ilgili olarak sorguya çekti.
20 İsa şu yanıtı verdi: "Ben dünyayla hep açıkça konuştum. Bütün Yahudiler'in toplandıkları sinagogta ve tapınakta öğrettim. Gizlide hiçbir şey konuşmadım.
23 İsa ona, "Eğer haksız bir şey dedimse, haksızlığımı belirt" dedi, "Ama doğruysa neden bana vuruyorsun?"
24 Bunun üzerine Hanna O'nu bağlanmış durumda Başkâhin Kayafas'a gönderdi.
18,24 Yuh, Yahudilerin mahkemesinde görülen duruşmadan bahsetmez, çünkü bu yargılama süreci tüm incili kapsar: Vaftizçi Yuhanna’nın sorusundan, Yuh 1,19, ölüm kararına kadar, Yuh 11,49-53.
25 Bu arada Simun Petrus durmuş ısınıyordu. Kendisine, "Sen de O'nun öğrencilerinden değil misin?" diye sordular. O yadsıdı: "Hayır değilim!"
26 Başkâhinin kölelerinden biri --Petrus'un kulağını kestiği adamın bir akrabası-, "Seni bahçede O'nunla birlikte görmedim mi?" diye sordu.
34 İsa şöyle yanıtladı: "Bunu kendiliğinden mi söylüyorsun, yoksa başkaları mı sana benden söz etti?"
35 Pilatus, "Nasıl? Ben Yahudi miyim?" dedi, "Seni kendi ulusun ve başkâhinler tutuklayıp bana teslim ettiler. Ne yaptın?"
36 İsa, "Benim krallığım bu dünyadan değildir" diye yanıtladı. "Krallığım bu dünyadan olmuş olsaydı, buyruğumdakiler Yahudi yetkililere teslim edilmemi önlemek için savaşırlardı. Ama benim krallığımın burasıyla hiçbir ilgisi yoktur."
37 Pilatus, "Demek kralsın, öyle mi?" dedi. İsa, "Kral olduğumu sen söylüyorsun" diye yanıtladı, "Ben bunun için doğdum, gerçeğe tanıklık edeyim diye dünyaya geldim. Gerçekten yana olan herkes sesime kulak verir."
8 Bu sözü işitince Pilatus'un korkudan içi titredi.
19,8 Yahudi yasaları “dört katı iadesini” tek bir olay için tanırdı, Çık 22,1, Roma kanunlarında ise her hırsızlıkta uygulanılıyordu. Zakkay daha da ileriye giderek, haksızca elde etmiş olabileceği tüm malları için gönüllü olarak bu iade eyleminde bulunur.
9 Yeniden vali konağına gidip İsa'ya, "Nerelisin?" diye sordu. Ama İsa karşılık vermedi.
19,9 nerelisin: Yani “hangi yöreden geliyorsun” değil, fakat “Gizemli uyruğun nedir? Sen kimsin?”. Kanalılar, Yuh 2,9, Samiriyeliler, Yuh 4,11, havariler ve kalabalık, Yuh 6,5, Yahudi önderlerinden sonra, Yuh 7,27d;Yuh 8,14;Yuh 9,29d, şimdi de Pilatus İsa’nın gizemiyle karşılaşır, Yuh 16,28;Yuh 17,25. Bütün incilin konusudur, Yuh 1,13.
10 Pilatus, "Bana karşılık vermiyor musun?" dedi, "Seni salıvermeye de, çarmıha germeye de yetkim olduğunu bilmiyor musun?"
11 İsa, "Sana yukarıdan verilmeseydi, benim üzerimde hiçbir yetkin olmazdı" dedi, "Onun için beni senin ellerine verenin günahı daha ağırdır."
12 Pilatus bu sözler karşısında O'nu salıvermek istedi. Ama Yahudiler var güçleriyle bağırdılar: "Eğer bu adamı bırakırsan, Sezar'ın dostu değilsin. Kendini kral ilan eden herkes Sezar'a başkaldırmış sayılır."
13 Pilatus bu sözleri duyunca İsa’yı dışarı getirdi. Kendisi de Taş Kaldırım --İbranice'de Gabbata-- denilen yerde yargı kürsüsüne oturdu.
19,13 Taş Kaldırım: Yunanca “litostrotos” kelimesi ile belirtilen, vali konağın önündeki taş kaplı meydan. Aramice “Gabbata” kelimesinin anlamı ise muhtemelen “yükselti”dir.
14 Fısıh'ın Hazırlık Günü'ydü, öğleyin saat on iki sularıydı. Pilatus Yahudiler'e, "İşte kralınız!" dedi.
19,14 Fısıh’ın Hazırlık Günü’ydü: Güneşin batışından sonra kutlanılması gereken Fısıh Yemeğin’in hazırlanıldığı gün, bknz. Çık 12,6+.
19,14 öğleyin saat on iki sularıydı: Hazırlık günü öğlen vaktinde Fısıh’ın mayasız ekmeğine yer hazırlamak üzere bütün mayalı şeyler evlerden uzaklaştırılırdı, bknz. Çık 12,15d. İncilci, belki iki olayın aynı an gerçekleştiğini vurgulamak ister, bknz. 1Ko 5,7.
15 "Uzak olsun, uzak olsun! O'nu çarmıha ger!" diye bağırdılar. Pilatus, "Kralınızı mı çarmıha gereyim?" diye sordu. Başkâhinler, "Bizim Sezar'dan başka kralımız yoktur" diye karşılık verdiler.
16 Sonunda çarmıha gerilmek üzere İsa'yı onlara teslim etti.
23 Askerler İsa'yı çarmıha gerdikten sonra giysilerini alıp askerlerin her birine birer pay vermek amacıyla dörde böldüler. Kaftanını da aldılar. Tek parçadan oluşmuş dikişsiz bir dokumaydı bu.
19,23 dikişsiz: Belki Mesih’in haçtaki kâhinliğine atıf, Yüksek Kâhin’in üst kıyafeti dikişsiz olmalıydı.
24 Bu nedenle birbirlerine, "Gelin bunu yırtmayalım" dediler, "Kimin payına düşeceğini bulmak için kura çekelim." Böylelikle şu Kutsal Yazı yerine geliyordu: "Giysilerimi aralarında paylaştılar, Elbisem için kura çektiler."İşte askerler böyle yaptılar.
27 Ardından öğrenciye, "İşte annen!" dedi. O andan sonra bu öğrenci İsa'nın annesini kendi evine aldı.
19,27 işte annen: Yazılarla bağlantısı, a. 24.28.36.37, ve “kadın” diye adlandırılmanın benzeri bulunmayan özelliği incilcinin bu olayda bilinen evlat sevgisinin ötesine giden bir olgu gördüğünü gösterir: Birçok yorumcu burada Meryem’in ruhsal anneliğinin ifade edilişini görürler: yeni “Havva” olan Meryem’in İsa’nın en sevdiği havarisi tarafından simgelenen “imanlılara” yaptığı annelik, bknz. Yuh 15,10-15. Bunun yanında birçok Kilise Babası’nın yorumuna göre de o dönemin toplum düzenine uygun olarak annenin yetişkin oğluna emanet edildiği (tersi değil) de görmek gerek: Bu nedenle Meryem eski antlaşmanın Tanrı halkından olup “Mesih’in saatini” bekleyenlerin vekili olarak da görülebilir. Bu bekleyenler İsa’nın öğretisini iletme göreviyle yükümlü olan Mesih’e iman edenlerin cemaatine (onların vekili de en sevilen havaridir) emanet edilirler. Bunun yanında burada Hristiyan cemaatlerine de uyrukları hatırlatılır, "ana kucakları" eski antlaşmanın Tanrı halkıdır, bknz. Yuh 4,22+.
30 İsa sirkeyi içince, "Tamamlandı" dedi ve başını eğip ruhunu verdi.
19,30 tamamlandı: Yazılar tarafından ilan edilen Baba’nın eseri ve Mesih’in kurbanı sayesinde dünyanın kurtuluşu. Yuh, Mat 27,46 ve Mar 15,34’ deki yalnızlık haykırışını anlatmaz, sırf bu ölümün ulu yüceliğini aktarmak istedi, bknz. Luk 23,46;Yuh 12,27+.
19,30 ruhunu verdi: İsa’nın son soluğu Ruh’un dökülmesinin ön hazırlığıdır, Yuh 1,33+;Yuh 20,22.
31 Hazırlık Günü olduğundan ve Şabat Günü cesetlerin çarmıhta kalmaması gerektiğinden --çünkü o Şabat çok kutsal bir gündü-- Yahudi yetkililer Pilatus'tan asılanların bacaklarının kırılması ve cesetlerin kaldırılması için dilekte bulundular.
19,31 bacaklarının kırılması: Ölüm anını hızlandırmak için.
32 Bunun üzerine askerler gelip ilkin birinin, sonra onunla birlikte çarmıha gerilen öbürünün bacaklarını kırdılar.
33 İsa'ya gelince, O'nun ölmüş olduğunu görerek bacaklarını kırmadılar.
34 Yine de askerlerden biri böğrünü kargıyla deldi. Hemen kan ve su aktı.
19,34 kan ve su: Bu sözlerin manası Kutsal Yazılar’dan alınan iki söz ile açıklanır, a. 36d. Kan, dünyanın kurtuluşu için sunulan kuzunun kurbanın gerçekliğini kanıtlar, Yuh 6,51. Su ise Ruh’un sembolü olarak kanın ruhsal üretkenliğini tescillendirir. Buna bağlı olarak birçok Kilise Babası da suyu vaftizin sembolü, kanı da Efkaristiya’nın sembolü olarak yorumlayıp bu iki gizemde (“yeni Adem’den” doğan ve “yeni Havva” olan) kilisenin işaretini görürler, bknz. Ef 5,23-32.
36 Çünkü bunlar Kutsal Yazı yerine gelsin diye oldu: "O'nun hiçbir kemiği kırılmayacaktır."
19,36 Burada Tanrı’nın zulüm edilen sadığı, Yşa 53’ teki Yahve’nin Kulu da buna dahil, koruyacağını anlatan bir Mezmur ayeti, Mez 34, bknz. Bil 2,18-20, ile Fısıh kuzusu hakkında törensel bir kural birleştirildi, bknz. Yuh 1,29+ ve 1Ko 5,7.
37 Kutsal Yazı yine şunu bildiriyor: "Deştiklerine bakacaklar."
19,37 bakacaklar: Yuh’nın anlam çerçevesinde “görecekler ve anlayacaklar” manasında, bknz. Yuh 3,14+. Fakat cümlenin öznesinin kim olduğu tam olarak belli değildir. Yuh muhtemelen burada imanın, putperestler dahil bütün insanlara açıldığının duyuruluşunu görür, bknz. Yuh 10,16+;Yuh 12,20-21;Yuh 12,32+. Buna benzer düşünce Mat 27,54+ ve Mar 15,39+’ da bulunur, bknz. Luk 23,47.48;Mat 24,30;Va 1,7.
38 Bu olaylardan sonra, İsa'nın öğrencisiyken Yahudi yetkililerden korkusu nedeniyle kendisini gizleyen Arimatealı Yusuf, İsa'nın cesedini kaldırmak için Pilatus'tan dilekte bulundu. Pilatus onayladı. Bunun üzerine, Yusuf gelip İsa'nın cesedini kaldırdı.
15 İsa ona, "Ey kadın, niçin ağlıyorsun?" diye sordu, "Kimi arıyorsun?" Meryem O'nun bahçıvan olduğunu sanarak, "Efendim" dedi, "O'nu sen götürdünse, nereye koyduğunu bildir ki, O'nu oradan alayım."
17 İsa Meryem'e, "Bana dokunma" dedi, "Çünkü daha Baba'nın yanına çıkmadım. Ama kardeşlerime git ve bildir. Babam'ın ve Babanız'ın, Tanrım'ın ve Tanrınız'ın yanına çıkıyorum."
20,17 bana dokunma: Meryem İsa’ya sarılmak üzere İsa’nın ayaklarına kapandı, bknz. Mat 28,9.
19 Haftanın ilk günü --aynı gün akşamleyin-- öğrenciler Yahudi yetkililerin korkusundan kapalı kapıların ardında toplanmışlardı. İsa oraya geldi, ortada durup onlara, "Üzerinize esenlik olsun" dedi.
22 Sonra onlara üfleyerek, "Kutsal Ruh'u alın" dedi,
20,22 İsa’nın üflemesi gönderdiği Ruh’un sembolüdür (İbrance ve Yunanca’da “soluk” ve “ruh” kelimesi aynıdır). Bu Ruh yeni yaratılışın ilkesidir, Yar 1,2-2,7;Hez 37,9;Bil 15,11, bknz. Yuh 19,30+ ve Mat 3,16+.
25 Bunun için, öbür öğrenciler ona, "Rab'bi gördük!" dediler. Tomas, "O'nun ellerinde çivilerin izlerini görmedikçe, çivilerin deldiği yerlere parmağımla dokunmadıkça ve elimi böğrüne koymadıkça inanmam" dedi.
20,25 öbür öğrenciler: Bazı metinlerde “öğrenciler” diye geçer.
26 Aradan sekiz gün geçti. İsa'nın öğrencileri yine içerideydiler. Tomas da onlarla birlikteydi. Kapılar kapalıyken İsa geldi. Ortada durup onlara, "Üzerinize esenlik olsun!" dedi.
30 İsa öğrencilerinin yanında daha birçok mucize yaptı. Onlar bu kitapta yazılı değildir.
20,30-31 Havarilerin tanıklığı hakkında bknz. Haİş 1,8+. Bu son cümleler incilin hedefini özetler: Bedende gelen ve insanlara Tanrı’yı gösteren Tanrı’nın Oğlu ölüme mahkûm olan insanlığa yaşamı getirir. Bu yaşama sahip olmak için iman gereklidir: İmanın uyandırılması ve derinleştirilmesine bu incil hizmet eder.
2 Simun Petrus, İkiz adını taşıyan Tomas, Galile'nin Kana Kenti'nden Natanael, Zebedi’nin oğulları ve İsa'nın başka iki öğrencisi bir aradaydılar.
3 Simun Petrus ötekilere, "Ben balık tutmaya gidiyorum" dedi. Ötekiler, "Biz de seninle geliyoruz" dediler. Çıkıp bir tekneye bindilerse de, o gece hiçbir şey tutamadılar.
5 İsa, "Balık tutamadınız mı, çocuklar?" dedi. "Hayır" diye karşılık verdiler.
6 İsa, "Ağı teknenin sağ yanına atın, tutacaksınız" dedi. Bunun üzerine ağı attılar. Ancak balıkların bolluğundan onu çekmeye güçleri yetmedi.
21,6 Balıkların bolluğu Kana mucizesini, Yuh 2,6, ekmeklerin çoğaltılmasını, Yuh 6,11d, diri suyu, Yuh 4,14;Yuh 7,37d, iyi çoban tarafından verilen yaşamı, Yuh 10,10, ve İsa tarafından verilen Ruh’un bolluğunu, Yuh 3,34, hatırlatır.
7 İsa'nın sevdiği öğrenci, Petrus'a, "Bu Rab'dir" dedi. Simun Petrus O'nun Rab olduğunu işitince balıkçı gömleğini giyip --çünkü giysilerini çıkarmıştı-- denize atladı.
11 Simun Petrus tekneye girdi ve yüz elli üç iri balıkla dolu ağı karaya çekti. Ağzına kadar dolu olmasına karşın ağ yırtılmadı.
21,11 Balık avı Mat 13,47’ de Göklerin Hükümranlığı’nın; Mat 4,18-22p ve Luk 5,1-11’ de ise havarilere verilen görevinin bir resmidir. Yuh 21,11’ de de havarilerin Petrus’un önderliğindeki misyonunun sembolize edilmiş olması olasıdır, bknz. Yuh 21,15-17.
12 İsa, "Gelin, yemek yiyin" dedi. Öğrencilerden hiçbiri O'na, "Sen kimsin?" diye sormaya cesaret edemedi. Çünkü O'nun Rab olduğunu biliyorlardı.
14 Ölüler arasından dirildikten sonra, İsa'nın öğrencilere üçüncü görünüşüydü bu.
15 Yemekten sonra İsa Simun Petrus'a sordu: "Ey Yuhanna oğlu Simun, beni bunlardan daha çok seviyormusun?" Petrus, "Evet, ya Rab, seni sevdiğimi biliyorsun" diye yanıtladı. İsa, "Kuzularımı otlat" dedi.
16 İsa ikinci kez ona sordu: "Ey Yuhanna oğlu Simun, beni seviyor musun?" Simun Petrus, "Evet, ya Rab, seni sevdiğimi biliyorsun" diye yanıtlayınca, İsa, "Koyunlarıma çobanlık et" dedi.
17 İsa Petrus'a üçüncü kez sordu: "Ey Yuhanna oğlu Simun, beni seviyor musun?" İsa'nın üçüncü kez, "Beni seviyor musun?" diye sorması Petrus'u üzdü. "Ya Rab" dedi, "Sen herşeyi bilirsin. Seni sevdiğimi de biliyorsun." İsa ona, "Koyunlarımı otlat" dedi,
21,17 seviyor musun: Yunanca metinde iki farklı fiil kullanılır. Birincisi “aşk” niteliğindeki sevgi (yunanca: “agape”), a. 15.16, diğeri de arkadaşlık sevgisi (“filia”), a. 17, için kullanılır. Bu farklı fiillerin derin bir anlamı olup olmadığı kesin değildir. Önce “kuzu”, sonra da “koyunlardan” bahsedilmesinin ayrı bir anlamı olup olmadığı da aynı şekilde belirsizdir.
21,17 Petrus üç kez bağlılığını dile getirmesini İsa üç kez bir görevlendirme ile cevaplar. Petrus’a O’nun isminde sürüsüne önderlik etme görevini verir, bknz. Mat 16,18;Luk 22,31d. Üç kez tekrar edilişi semitik geleneklerine uygun bir antlaşmanın simgesi olabilir, bknz. Yar 23,7-20.
18 "Sana doğrusunu söyleyeyim: Gençken kendin giyinip kuşanıp istediğin yere giderdin. Ama yaşlanınca ellerini uzatacaksın. Başkası seni giydirip kuşatacak ve gitmek istemediğin yere yöneltecek."
20 Petrus geri dönünce, İsa'nın sevdiği öğrencinin ardından gelmekte olduğunu gördü. Akşam yemeğinde O'nun göğsüne yaslanıp, "Ya Rab, seni ele verecek olan kimdir?" diye soran öğrenciydi bu.
23 Böylece kardeşler arasında o öğrencinin hiç ölmeyeceğine ilişkin bir söz dolaşmaya başladı. Oysa İsa onun için, "Ölmeyecektir" dememişti; "Eğer ben gelinceye dek onun kalmasını istiyorsam, bundan sana ne?" demişti.
21,23 bundan sana ne: Bazı metinlerde eksiktir.
Son
24 Bunlara tanıklık eden ve bunları yazan öğrencidir bu. Tanıklığının gerçek olduğunu biliyoruz.
21,24 Burada söz alan İsa’nın en sevdiği havarisi etrafında toplanıp onun ölümünden sonra geleneklerini ve ilanını devam ettirenlerdendir.
25 İsa'nın yapmış olduğu başka pek çok iş vardır. Bunlar ayrı ayrı yazılmış olsaydı, sanırım, yazılan kitaplar dünyaya sığmazdı.